Vào sổ họ cho con, phong tục đẹp dịp Rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Trong các nghi lễ được thực hiện tại nhà thờ các dòng họ ở Hà Tĩnh vào dịp Rằm tháng Giêng, lễ vào sổ họ cho những em bé mới sinh là một trong những nét văn hóa có ý nghĩa của sự kế thế, tiếp nối truyền thống của dòng họ.

Vào sổ họ cho con, phong tục đẹp dịp Rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Lễ tế Rằm tháng Giêng là phong tục văn hóa được các dòng họ ở Hà Tĩnh duy trì qua nhiều đời nay. Trong ảnh: Nhà thờ họ Đặng ở thôn Minh Tiến (xã Tùng Lộc, Can Lộc)

Xuân Nhâm Dần 2022 này, gia đình anh Mai Văn Quyền (thôn Quan Nam, xã Hồng Lộc, Lộc Hà) thêm niềm vui khi đón con trai thứ 2 chào đời. Theo phong tục truyền thống, Rằm tháng Giêng này, vợ chồng anh sẽ làm lễ vào sổ họ cho con. Anh Quyền cho biết: “Ông bà ta có câu “chim có tổ, người có tông”, mỗi người sinh ra cần có tên, họ. Vì vậy, ngoài việc đi đăng ký khai sinh cho con theo quy định của Nhà nước, chúng tôi cũng mong sớm báo cáo với tổ tiên cũng như anh em trong dòng họ của mình về sự ra đời của cháu”.

Để chuẩn bị cho con “ra mắt” dòng tộc, họ hàng trong dịp tế tổ Rằm tháng Giêng, việc đầu tiên anh Quyền báo cáo với trưởng tộc về tên con, ngày, tháng, năm sinh. Đồng thời, anh cũng xin làm một cái lễ nhỏ gồm hương, đèn, cau trầu, một mâm xôi gà… để dâng lên bàn thờ tổ mong được tổ tiên chứng giám và ban lộc cho con khỏe mạnh.

Vào sổ họ cho con, phong tục đẹp dịp Rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Để vào sổ họ cho con, cháu dịp Rằm tháng Giêng, các gia đình thường chuẩn bị cỗ cúng xôi gà và thứ không thể thiếu là "Hương đăng phù tửu" - hương, rượu, cau trầu... để kính cáo với tổ tiên. Ảnh Internet

Về phía các trưởng tộc và ban điều hành tế lễ của các dòng họ, việc làm lễ ra mắt các thành viên mới của dòng họ là một nội dung được coi trọng trong lễ tế tổ Rằm tháng Giêng. Ông Đặng Văn Tuấn - Trưởng tộc họ Đặng (thôn Minh Tiến, xã Tùng Lộc, Can Lộc) cho biết: “Ở dòng họ chúng tôi, việc làm lễ vào họ cho các cháu nhỏ mới sinh vào dịp Rằm tháng Giêng được chia ra một mục tế lễ gọi là lễ vào sổ họ. Đây là một nghi lễ được chúng tôi duy trì từ rất nhiều đời nay”.

Theo gia phả họ Đặng đại tôn thì vị thỉ tổ khai sinh ra dòng họ này bắt đầu từ năm 1296. Từ vị thỉ tổ đời thứ nhất là ông Đặng Bá Kiển, đến đời sau này có nhiều người nổi bật cống hiến nhiều công trạng cho đất nước như danh nhân Đặng Dung và Đặng Tất. Hiện, con cháu họ Đặng có đến hàng nghìn người, trong đó nhiều người đi ra hiển đạt đang giữ những vai trò quan trọng phục vụ đất nước trên nhiều lĩnh vực.

Vào sổ họ cho con, phong tục đẹp dịp Rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Theo ông Đặng Văn Tuấn - Trưởng tộc họ Đặng (Tùng Lộc, Can Lộc), nghi lễ vào họ cho trẻ em mới sinh dịp mới sinh thường do chủ tế là trưởng tộc thực hiện.

Ông Đặng Văn Tuấn cho hay, lễ vào họ cho con cháu không đòi hỏi cầu kỳ mà tùy vào điều kiện của từng gia đình. Tuy nhiên, thứ cần đủ là “hương, đăng, phù, tửu”, nghĩa là lễ cần có hương, nến, rượu, cau trầu để dâng lên báo cáo với tổ tiên. Sau khi dâng lễ lên bàn thờ tổ, chủ tế sẽ đọc họ, tên, ngày, tháng, năm sinh của đứa trẻ; tên tuổi bố mẹ… và báo cáo với tổ xin được vào họ cho con, cháu. Sau đó, chủ tế hoặc ông câu đương của họ cũng thông báo với anh em, con cháu dòng họ có mặt trong buổi tế lễ về số lượng con cháu mới vào họ và tên tuổi, con gia đình nào cho cả họ được biết để cùng chúc mừng.

Không chỉ ở Lộc Hà, Can Lộc, nhiều địa phương khác ở Hà Tĩnh cũng có truyền thống thực hiện lễ vào sổ họ cho con cháu. Về nghi thức ở các dòng họ đều cơ bản giống nhau nhưng tùy theo quy định riêng và tâm nguyện của mỗi gia đình mà lễ vào họ cho con cháu cũng có sự linh động.

Vào sổ họ cho con, phong tục đẹp dịp Rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Các vị chức trách tại các nhánh họ Đặng Đại tôn xã Tùng Lộc (Can Lộc) họp bàn tế tổ gọn nhẹ, đơn giản phòng dịch trong dịp Rằm tháng Giêng năm 2022.

Ông Nghiêm Thặng (tổ dân phố Đại Nghĩa, thị trấn Đức Thọ) cho biết: “Lễ vào họ cho con cháu ở họ Nghiêm chúng tôi thống nhất: mỗi gia đình có con, cháu vào họ thì thường đóng 100-200 nghìn đồng vào quỹ họ, gọi là công đức để xây dựng, sửa sang nhà thờ… Tuy nhiên, nhiều gia đình có điều kiện khá dịp này cũng công đức số tiền nhiều hơn hoặc hiện vật gì đó, tùy theo phát tâm của mỗi người, không bắt buộc”.

Việc làm lễ vào sổ họ cho con cháu mới sinh tại nhà thờ dịp Rằm tháng Giêng không chỉ là dịp xác nhận “danh tính” cho đứa trẻ trước tổ tiên mà còn là dịp để anh em đồng tộc biết đến nhau, để từ đó cùng hướng về một cội nguồn, tăng tình đoàn kết trong họ hàng.

Truyền thống tế tổ Rằm tháng Giêng và lễ vào sổ họ cho con cháu mới sinh được người Hà Tĩnh duy trì và phát huy trong đời sống hiện đại như một nghi lễ văn hóa đẹp mang tính truyền sinh, kế thừa.

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.
 Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Tháng 7 này trở nên đặc biệt hơn với nhiều gia đình liệt sỹ ở Hà Tĩnh khi phần mộ người thân được đưa về yên nghỉ nơi đất mẹ, khi tấm bằng “Tổ quốc ghi công” được trao tặng trang nghiêm, trọng thể.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Những ngày tháng Bảy, đất nước lại lặng mình trong những ký ức thiêng liêng về những năm tháng khói lửa. Trong dòng chảy lịch sử ấy, lực lượng TNXP Hà Tĩnh để lại nhiều dấu ấn hào hùng, góp phần viết nên bản hùng ca bất tử bằng sức trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng.
Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Về thôn Phú Quý, xã Đông Kinh, tỉnh Hà Tĩnh. Dạo bước trên những tuyến đường bê tông nhựa rộng rãi, không chỉ cảm nhận được sự bình yên, trù phú mà còn thấy rõ sức sống mới của miền quê trù phú, xanh tươi 
Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Bằng nhiều cách tiếp cận và truyền tải linh hoạt, ngành VH-TT&DL Hà Tĩnh đang nỗ lực làm mới công tác gia đình, để các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp tiếp tục được khơi dậy và lan tỏa trong cộng đồng.
Khi ví, giặm "chạy show"…

Khi ví, giặm "chạy show"…

Không còn đơn thuần xuất hiện trên sân khấu hội diễn tuyên truyền, dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh từng bước hiện diện trong các show diễn giải trí, chuyển hóa thành sản phẩm của công nghiệp văn hóa.
Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực như hiến đất mở đường, giúp đỡ người nghèo, tích cực trong các hoạt động của địa phương, anh Trương Quang Nghĩa, thôn Bắc Thượng, xã Thạch Đài (TP Hà Tĩnh) đã góp sức làm cho quê hương thay da đổi thịt.
Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Cây đa, bến nước, sân đình là biểu tượng của làng quê trong tâm thức bao thế hệ. Trong đó, đình làng là nơi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi làng quê, đang cần được khôi phục và phát huy.
Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.
Thuyết minh viên Đào Anh Tuân: Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Học Bác từ những điều bình dị, giản đơn để làm tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, hơn 20 năm nay, anh Đào Anh Tuân - Phó Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng (Hà Tĩnh) trở thành người “kết nối” lịch sử nơi “tọa độ lửa” Ngã ba Đồng Lộc.