(Nguồn: The Korea Herald)
Được thành lập vào năm 1948, Lotte Group ban đầu chỉ là một công ty bán kẹo cao su cho trẻ em tại Nhật Bản. Sau đó, Lotte mở rộng sang Hàn Quốc với việc thành lập Công ty Bánh kẹo Lotte tại Seoul vào ngày 3/4/1967.
Cho tới nay, Lotte Group có hơn 60 đơn vị kinh doanh, với 60.000 nhân công tham gia nhiều ngành nghề từ sản xuất bánh kẹo, đồ uống, khách sạn, thức ăn nhanh, bán lẻ, cho tới dịch vụ tài chính, hóa chất, điện tử, tin học, xây dựng, xuất bản và giải trí.
Hoạt động chủ yếu của Lotte được gia đình nhà Shin quản lý ở Nhật Bản và Hàn Quốc, với các doanh nghiệp khác tại Thái Lan, Indonesia, Việt Nam, Ấn Độ, Mỹ, Nga, Philippines, Pakistan và Ba Lan (Lotte mua lại công ty bánh kẹo lớn nhất Ba Lan là Wedel từ Kraft Foods vào tháng 6/2010). Lotte Group hiện có giá trị tài sản hơn 100.000 tỷ won (85 tỷ USD).
"Đại chiến" gia đình
Trong lịch sử gần 70 năm, Lotte chưa bao giờ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng như vậy ở bộ máy lãnh đạo. Tranh giành quyền thừa kế không phải chuyện lạ ở Hàn Quốc nhưng con trai lật đổ cha mình trong một xã hội đề cao truyền thống và lễ giáo là điều chưa từng có tiền lệ.
Theo tờ Strait Times, đỉnh điểm của sự việc là người con thứ Shin Dong-bin đã bí mật tiếm quyền cha để sa thải anh trai Shin Dong Joo khỏi Lotte. Chưa dừng lại, Shin Dong-bin còn mạo nhận quyền thừa kế và ra quyết định sa thải người cha ra khỏi chiếc ghế Chủ tịch, hoàn tất việc kế nhiệm với tư cách người đứng đầu doanh nghiệp của gia đình.
Ngay sau khi sự việc lật đổ diễn ra, người anh cả Shin Dong Joo tiết lộ em trai thao túng số liệu, không báo cáo các khoản lỗ tại Trung Quốc cho cha. Đồng thời, Shin Dong Joo cũng đưa ra một bức thư viết tay khẳng định anh mới là người thừa kế.
Tuy nhiên, Shin Dong-bin đã bác bỏ nội dung này và cho biết bức thư "không có tính pháp lý," được viết khi người cha không minh mẫn. Trước sự việc trên, ông Shin Kyuk Ho gửi lời xin lỗi tới báo chí và công chúng cả nước về "tình huống đáng tiếc" mà Lotte đang phải đối mặt, đồng thời chỉ trích hành động "không được phép và vô lý" của con trai. Bên cạnh đó, ông khẳng định ông chưa từng bổ nhiệm Shin Dong-bin là người thừa kế và đồng thời tuyên bố sẽ lấy lại những gì đã thuộc về mình.
Những năm gần đây, khi tình hình sức khỏe của ông Shin Hyuk Ho yếu đi, người ta bắt đầu đồn đoán về việc ai sẽ kế thừa gia nghiệp "chaebol" - tập đoàn được quản lý bởi các thành viên gia đình - lớn thứ năm Hàn Quốc này. Cả hai con trai ông đều sở hữu cổ phần tương đương tại các công ty liên kết trong tập đoàn. Shin Dong Joo chịu trách nhiệm mảng thực phẩm tại Nhật Bản. Ông từng được coi là người thừa kế, do là con trai cả. Tuy nhiên, Shin Dong-bin cũng chứng tỏ mình cũng là đối thủ mạnh khi tích cực giúp Lotte Hàn Quốc mở rộng ra nước ngoài.
Căng thẳng pháp lý
Mới đây, Chủ tịch Shin Dong-bin đã bị các cơ quan chức năng Hàn Quốc truy tố vì các tội danh tham nhũng, biển thủ và vi phạm trách nhiệm ủy thác, gây thiệt hại 156 triệu USD cho tập đoàn. Cơ quan điều tra cũng truy tố cha ruột và anh trai của Shin Dong-bin, những người thành lập nên tập đoàn Lotte, vì những hành vi gian lận tài chính. Tổng cộng, cả gia đình Shin bị điều tra vì nghi vấn biển thủ tới 246 triệu USD.
Trong đó, Lotte Asset Development là công ty bị dính nghi vấn đầu tư vào bất động sản Việt Nam thông qua một công ty "ma." Công ty "ma" này đặt trụ sở tại Luxembourg, có tên Coralis SA. Đây từng là công cụ mà Kim Seon-yong, người con thứ ba của cựu Chủ tịch tập đoàn Daewoo Kim Woo-jung, dùng để trốn thuế.
(Nguồn: Aplan-group)
Theo tin từ hãng Bloomberg, sáng 20/9, Shin Dong-bin đã có mặt tại Văn phòng Công tố Seoul ở quận trung tâm thủ đô của Hàn Quốc để trả lời thẩm vấn liên quan đến các cáo buộc quỹ đen và biển thủ tiền công quỹ. Hãng tin Yonhap của Hàn Quốc cho biết ông Shin Dong-bin bị nghi là người điều khiển một loạt thỏa thuận mờ ám giữa các chi nhánh của tập đoàn trong quá trình sáp nhập và thu mua, cũng như đã bán tài sản của một số công ty con với giá thấp hơn giá thị trường.
Lệnh triệu tập ông này được đưa ra hai tuần sau khi Văn phòng Công tố Seoul thẩm vấn cha của ông là Shin Kyuk Ho, người sáng lập Lotte Group. Các công tố viên cho rằng ông Shin Kyuk Ho khi còn là Chủ tịch Lotte Group đã nhận tổng cộng 30 tỷ won (27,2 triệu USD)/năm từ các công ty con của tập đoàn.
Mặc dù giới chức trong Lotte Group khẳng định khoản tiền này là cổ tức và các khoản thanh toán nhưng các công tố viên vẫn cho rằng một phần trong đó đến từ các giao dịch tài chính mờ ám giữa công ty con bởi một số công ty con bị cho là can thiệp vào hoạt động của các công ty con khác, nhất là trong thương vụ đối với đối tác nước ngoài. Hiện cả ông Shin Kyuk Ho và ông Shin Dong-bin đã bị cơ quan điều tra ra lệnh cấm rời khỏi Hàn Quốc.
Trước đó, hồi tháng Bảy, Tòa án Quận trung tâm thành phố Seoul ban lệnh bắt chính thức con gái của nhà sáng lập Lotte Group đồng thời là chị gái của Chủ tịch Lotte Group, bà Shin Young Jia, giám đốc của nhiều chi nhánh của Lotte Group bao gồm cả Hotel Lotte và Lotte Shopping.
Bà này bị nghi ngờ nhận hối lộ từ giám đốc cũ của Nature Republic Jung Woon Ho và các công ty khác có quyền kinh doanh tại các cửa hàng miễn thuế của Lotte số tiền lên tới 3 tỷ won (2,5 triệu USD). Bên cạnh đó, các công tố viên còn cáo buộc bà đã tham nhũng khoảng 4 tỷ won (3,5 triệu USD) từ một công ty phân phối nhập khẩu do con trai bà quản lý. Bà Shin Young Jia hiện đang sở hữu 0,74% cổ phần tại Lotte Shopping, 2,25% cổ phần tại Lotte Confectionery, 2,66% cổ phần tại Lotte Chilsung Beverage và 1,09% cổ phần của Lotte Foods.
Bên cạnh đó, kế hoạch niêm yết Khách sạn Lotte, gồm những cửa hàng bán đồ miễn thuế - một phần kế hoạch tháo gỡ mạng lưới sở hữu chồng chéo phức tạp giữa hơn 90 công ty thuộc Lotte Group, cũng bị tạm hoãn vô thời hạn. Quyết định hoãn IPO là một tổn thất lớn đối với Lotte Group.
Trong bối cảnh đại gia đình sáng lập Lotte Group chia rẽ vì tranh giành quyền lực, cuộc khủng hoảng của họ trở nên trầm trọng hơn. Lý do chính là các công tố viên Hàn Quốc mở rộng điều tra đối với hoạt động kinh doanh của tập đoàn sau những cáo buộc về hành vi lập quỹ đen, biển thủ tiền và hối lộ.
Kim Ho Joon, Giám đốc bộ phận Nghiên cứu quản trị của Công ty Chứng khoán Daishin tại Seoul, nhận xét: “Cuộc khủng hoảng này có thể được coi là một vấn đề quản trị và khuất tất tại Lotte Group. Trong tương lai, Lotte Group phải cải thiện hoạt động quản trị."
Ngoài ra, cuối năm ngoái, giới chức nước này cũng từ chối gia hạn giấy phép cho các cửa hàng miễn thuế đang hoạt động tại tòa tháp của tập đoàn.
Ngày 25/10 Chủ tịch Shin Dong-bin đã cúi đầu xin lỗi và công bố các biện pháp cải tổ tập đoàn khi xuất hiện lần đầu tiên trước công chúng kể từ khi bị Cơ quan công t ố Hàn Quốc truy tố tội tham ô và trốn thuế. Trong nỗ lực cải tổ Lotte Group Chủ tịch Shin Dong-bin cam kết sẽ thành lập một ủy ban quản lý bao gồm các chuyên gia bên ngoài để kiểm tra hoạt động kinh doanh, đầu tư 40.000 tỷ won (35 tỷ USD), tuyển dụng thêm 70.000 người trong 5 năm tới.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Shin Dong Bin còn cam kết "thiết lập một Lotte mới" như một tập đoàn có cơ cấu quản lý minh bạch.
Những gì đang xảy ra với Lotte một lần nữa cho thấy mặt trái đằng sau những “chaebol". Từng một thời được coi là động lực cho nền kinh tế, các tập đoàn này giờ đây đang khiến người dân Hàn Quốc và chính phủ phải lo lắng. Bởi lẽ, những sai phạm trong hoạt động điều hành cũng như những cuộc chiến tranh giành quyền lực bên trong tập đoàn có thể tác động rất lớn tới nền kinh tế Hàn Quốc, vốn đã phải đối mặt với không ít khó khăn.
Theo một số chuyên gia, chưa thể khẳng định mô hình này có còn phù hợp với kinh tế Hàn Quốc hay không nhưng chắc chắn trong tương lai, Lotte và nhiều tập đoàn chaebol khác phải Hàn Quốc sẽ phải cải thiện hoạt động quản trị để ngăn ngừa những cuộc khủng hoảng tương tự.
