Chủ nhân Nobel Văn học 2021 từng làm trong ngành y

Danh tính chủ nhân giải văn học danh giá nhất thế giới 2021 được ông Mats Malm, thư ký Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố đầu giờ chiều 7/10 tại trụ sở Viện tọa lạc trên khu phố cố Gamla Stan Stockholm.

Giây lát trước tôi vừa gọi điện cho Abdulrazak Gurnah – ông Malm thông báo. Vì lý do dịch bệnh COVID-19, các tác giả Nobel 2021 không thể tề tựu tại Stockholm ngày 10 tháng 12 tới, theo truyền thống. Lễ trao giải và phát biếu cảm tưởng của chủ nhân giải văn học cao quý sẽ được thực hiện online. Tất cả tác giả Nobel 2020 và 2021 sẽ được mời đến Stockholm, ngay khi điều kiện cho phép.

Chủ nhân Nobel Văn học 2021 từng làm trong ngành y

Nhà văn Abdulrazak Gurnah, chủ nhân Nobel văn học 2021.

Người tha hương gốc Zanzibar, hiện cư trú tại Vương quốc Anh, Abudulrazak Gurnah giành chiến thắng Nobel Văn học 2021 là bất ngờ lớn. Suốt 12 tháng qua, nữ nhà văn Pháp sinh năm 1940 Annie Ernaux và văn hào lớn người Kenya Ngũgĩ wa Thiong’o sinh năm 1938 luôn đứng đầu bảng xếp hạng các nhà cái uy tín châu Âu.

Chủ nhân Nobel Văn học 2021 từng làm trong ngành y

Tiểu thuyết gia người Kenya Ngũgĩ wa Thiong’o năm nào cũng được nhắc tên nhưng chưa bao giờ được xướng tên - Ảnh: The Guardian

Theo ông Anders Olsson, chủ tịch Ủy ban Nobel, Viện Hàn lâm Thụy Điển vinh danh Abdurazak Gurnah lần này “vì nỗ lực phân tích kiên địch và nhân ái của nhà văn với hệ quả chủ nghĩa thực dân và số phận người tị nạn trong hố sâu ngăn cách giữa các nền văn hóa và lục địa”.

Tác giả Nobel Văn học 2021 sinh năm 1948 tại Zanzibar, một trong hai hòn đảo lớn nhất trên biển Đông Phi thuộc Tanzania ngày nay. Trước thế kỷ XX, Zanzibar là quốc gia Hồi giáo, thuộc địa Đức, sau đó đến Anh. Tháng 12/1963 quốc vương Zanibar được Vương quốc Anh trao trả độc lập. Một năm sau lãnh tụ Abeida Karume phát động cuộc cách mạng, lật đổ quốc vương Zanzibar, sáp nhập hai hòn đảo vào lãnh thổ Cộng hòa Tanzania.

Chủ nhân Nobel văn học 2021 và sự khởi đầu từ điều dưỡng viên

Hệ quả cách mạng giải phóng Zanzibar, công dân hai hòn đảo gốc A rập bị khủng bố và kỳ thị nặng nề. Trước nguy cơ không có tương lai phát triển tại quê hương, cuối 1966 con trai gia đình khá giả, Abdulrazak được bố mẹ bí mật móc nối, tìm đường tị nạn đến Vương quốc Anh.

Sau khóa học điều dưỡng viên ngắn hạn tại miền đất hứa, tác giả Nobel Văn học tương lai đầu quân vào một bệnh viện ở Canterbury. Cùng thời gian, nhờ tiền gia đình từ quê hương gửi sang kèm lời khuyên của bố, Abdulrazak theo học ngành kỹ sư cơ khí.

Chủ nhân Nobel Văn học 2021 từng làm trong ngành y

Chủ nhân Nobel văn học 2021 từng là một điều dưỡng viên.

Tuy nhiên không lâu sau, khát vọng mô tả bằng văn bản cuộc đời thần dân vương quốc Hồi giáo bỗng chốc trắng tay vì bị cưỡng đoạt quê hương đã xui khiến chàng trai trẻ bỏ đại học kỹ thuật, để theo ngành Văn học so sánh, Đại học London.

Suahili là ngôn ngữ mẹ đẻ thường nhật của Abdulrazak Gurnah, song Anh ngữ là công cụ văn học của nhà văn. Tác giả Nobel văn chương hôm nay kể, tại Zanzibar quê hương, sự tiếp cận văn học bằng ngôn ngữ Suahili cực nghèo. Sách đọc thời học trò của Abdulrazak chỉ gói gọn trong kinh Coran, thơ ca A rập và vùng vịnh Pec-xich. Song văn phong Gurnah lại hình thành nhờ vốn văn học Anh quốc, từ Shakespeare đến V.S. Naipaul.

Đam mê văn học tỏa sáng

Sau tốt nghiệp Christ Church College, Canterbury, thạc sĩ văn học Gurnah được tuyển làm giảng viên Đại học Kent cùng thành phố. Năm 1982 giảng viên Gurnah bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ, đề tài Sách hư cấu Tây Phi. Tiếp theo nhà văn giảng dạy tại Đại học Bayero, Kano Kenya kiêm giáo sư chuyên ngành Văn học Anh và Văn học hậu thuộc địa, Đại học Kent đến ngày nghỉ hưu.

Chủ nhân Nobel Văn học 2021 từng làm trong ngành y

Sách của nhà văn Abdulrazak Gurnah.

Cùng thời gian giảng dạy đại học, Abdulrazak Gurnah xuất hiện ấn tượng trên văn đàn Vương quốc Anh với hàng loạt tiểu thuyết được giới phê bình sở tại đánh giá cao như “Memory og departure” (1987), “Pilgrims way” (1988), “Dottie” (1990). Trải nghiệm tị nạn cay đắng và chủ nghĩa thực dân băng hoại đóng vai trò nét nổi bật trong sáng tác của Gurnah. Tiếu thuyết “By the Sea” xuất bản 2001 kể câu chuyện dân tị nạn 65 tuổi người Zanzibar gian khổ thế nào, khi gồng mình, để thụ hưởng quy chế tị nạn ở nước Anh. Nổi trội hơn cả, được đề cử giải Văn học Booker, tác phẩm “Paradise” (1994) là chuyện đời chàng trai trẻ Tanzania, bị bố bán làm nô lệ để trừ món nợ không có khả năng thanh toán.

Nobel Văn học, giải uy tín nhất lĩnh vực này, được duy trì từ 1901. Tác giả được Viện Hàn lâm Thụy Điển, bao gồm các nhà văn, các chuyên gia văn học và giới phê bình bình chọn. Năm nay Nobel được trao lần thứ 114. 7 lần sự kiện không được tổ chức (trong các năm 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 và 1943); 4 lần giải tôn vinh đồng thời 2 tác giả (Federic Mistral và Jose Echegary -1904, Karl Gjellerup và Henrik Pontoppidan -1917, Shmuel Agnon và Nelly Sachs-1966, Eyvind Johnson và Harry Martinson-1974). Gộp lại, trong 118 tác giả được tôn vinh, phái đẹp chỉ có 16 đại diện.

Theo SK&ĐS

Đọc thêm

Podcast tản văn: Khi mùa hạ trở mình

Podcast tản văn: Khi mùa hạ trở mình

Tháng Bảy trở mình trong những cơn mưa mềm như dải lụa. Tháng của hoa trái vào mùa, của những tờ giấy báo điểm run run tay học trò, của tiếng ve như thầm tạm biệt...
Niềm tin du lịch Thái Lan dần 'chạm đáy'

Niềm tin du lịch Thái Lan dần 'chạm đáy'

Nhiều yếu tố bất lợi đang kéo ngành du lịch Thái Lan vào giai đoạn khó khăn, khi niềm tin thị trường giảm sâu, dự báo lượng khách quốc tế thấp hơn năm ngoái.
Podcast truyện ngắn: Một vòm trời rất xanh

Podcast truyện ngắn: Một vòm trời rất xanh

Câu chuyện nhẹ nhàng về tình yêu, sự gắn bó và những khởi đầu mới. Trong vòm trời xanh cao ấy, có ánh mắt lặng thầm, có nhịp tim xao động và một lời khẽ chạm trái tim người ở lại.
Ra mắt công chúng vở kịch "Mẹ đợi"

Ra mắt công chúng vở kịch "Mẹ đợi"

"Mẹ đợi" khắc họa sâu sắc sự hy sinh và nghị lực phi thường của người phụ nữ Việt Nam. Đây là tác phẩm mở đầu cho chương trình "Sân khấu truyền hình" của Báo Hà Tĩnh trong năm 2025.
Cảnh Hà Giang hiếm thấy nhìn từ trên cao

Cảnh Hà Giang hiếm thấy nhìn từ trên cao

Dành vài ngày đến Tuyên Quang (địa phận tỉnh Hà Giang trước sáp nhập) mỗi tháng, Trần Trung kể lại những gì mình thấy qua những tấm ảnh chụp từ trên cao.
Podcast Truyện ngắn: Chiếc áo cũ của Ba

Podcast Truyện ngắn: Chiếc áo cũ của Ba

Kỷ vật luôn gợi nhớ thật nhiều ký ức. Với nhiều người, đó là động lực, niềm tin để ghi nhớ và phấn đấu nhiều hơn trong cuộc sống, học tập...
Tác giả Yến Thanh và ký ức Đồng Lộc

Tác giả Yến Thanh và ký ức Đồng Lộc

Từ trái tim người trong cuộc, tác giả Yến Thanh đã viết nên "Cúc ơi" - bài thơ lay động lòng người, khắc họa chân thực sự khốc liệt của cuộc chiến tranh và tinh thần quả cảm của những con người tại Ngã ba Đồng Lộc.
Podcast tản văn: Tháng Bảy lắng đọng lòng tri ân

Podcast tản văn: Tháng Bảy lắng đọng lòng tri ân

Năm nay, thời tiết với nhiều thay đổi, giăng mắc vào hồn người những nỗi niềm xa vọng, ưu tư. Sự đan xen của đất trời làm cho nhịp sống bớt vội vàng, lòng người lắng lại, hoài niệm về những dấu ấn tháng Bảy xưa, cùng tri ân các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vì Tổ quốc...
Cơn địa chấn chưa từng có của 'Conan'

Cơn địa chấn chưa từng có của 'Conan'

Càn quét phòng vé Nhật rồi tiếp tục làm dậy sóng rạp Việt chỉ với 2 ngày chiếu đặc biệt, "Dư ảnh của độc nhãn" đang chứng minh sức hút chưa từng thấy với một tác phẩm hoạt hình.
Rực rỡ sắc hoa nơi miền quê xứ đạo

Rực rỡ sắc hoa nơi miền quê xứ đạo

Xứ đạo Cự Lâm (xã Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) - vùng quê nghèo đang chuyển mình từng ngày với hệ thống cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, những tuyến đường, khu vườn rực rỡ sắc hoa.
Khám phá 7 thư viện cổ nhất thế giới

Khám phá 7 thư viện cổ nhất thế giới

Không chỉ lưu giữ kho tàng trí thức nhân loại, 7 thư viện lâu đời nhất thế giới dưới đây còn là những kiệt tác kiến trúc, nghệ thuật độc đáo, tráng lệ cho các tín đồ sách khám phá.
Podcast tản văn: Nội tôi thơm ngát hương dầu

Podcast tản văn: Nội tôi thơm ngát hương dầu

Nhỏ bé, giản dị, những lọ dầu gió đã trở nên quen thuộc ở đâu đó trong ngăn tủ đầu giường hay góc bàn nhỏ. Còn với tác giả Hồ Điệp, mùi hương ấy còn là dư âm của một thời đã xa...
Harry Potter mới lộ diện

Harry Potter mới lộ diện

HBO vừa công bố Hình ảnh đầu tiên về "cậu bé phù thủy" trong series phim truyền hình Harry Potter. Phim dự kiến ra mắt vào năm 2027.
Podcast: Truyện ngắn - Tiếng còi tàu đêm

Podcast: Truyện ngắn - Tiếng còi tàu đêm

Trong những năm tháng chiến tranh, với nhiều mất mát hi sinh những người vợ, người mẹ vẫn chịu đựng trong âm thầm lặng lẽ. Họ là nguồn động viên tinh thần to lớn cho những người lính nơi tiền tuyến.