Lâu nay, dân gian ta có câu "Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" nhằm đề cập đến tập tục dịp năm mới.
Theo đó, vào những ngày đầu tiên của năm mới, thậm chí ngay sau khi thời khắc giao thừa kết thúc, người dân Việt Nam có thói quen mua một ít muối về nhà lấy may mắn cho cả năm. Trong khi đó, vào những ngày cuối năm, người dân mua vôi về để quét lại nhà, tường, cổng nhà với hy vọng tránh được những điều xui xẻo, không may mắn hay ngụ ý xây nhà dựng cửa.
Câu nói trên được nhân dân ta đúc kết từ trong cuộc sống. Cụ thể, người xưa quan niệm muối là thứ mặn, chống xú uế, xua đuổi tà ma và đem lại nhiều may mắn trong gia đình.
Mua muối đầu năm cũng có ý nghĩa trong văn hóa ẩm thực, văn hóa tình cảm. Theo đó, tục mua muối đầu năm với ý nghĩa tượng trưng là cầu mong các mối quan hệ gia đình đậm đà, vợ chồng hòa thuận, cha mẹ - con cái gắn bó, yêu thương.
Ở một số địa phương tại đồng bằng Bắc Bộ, người dân quan niệm rằng, đầu năm mua muối thì cả năm sẽ làm ăn tấn tới, mua may bán đắt, tình cảm gia đình đầm ấm, trọn vẹn như vị đậm đà của muối.
Trái ngược với tục mua muối, người dân thường mua vôi dịp cuối năm. Mua vôi là để xây nhà, ăn trầu và dùng để rải 4 góc nhà đuổi tà ma. Người ta thường tránh mua vôi đầu năm vì quan niệm vôi trắng tượng trưng cho sự bạc bẽo - "bạc như vôi". Do vậy, người dân tránh mua vôi dịp đầu năm nhằm tránh gặp phải những điều xui xẻo, quan hệ gia đình và công việc không thuận hòa, suôn sẻ.
Người Việt Nam thường mua vôi cuối năm là để quét lại nhà cửa cho thật sạch sẽ để chuẩn bị đón chào một năm mới. Vôi dùng để quét nhà cũng được coi là để xóa đi những điều không may mắn trong năm cũ, thể hiện một sự khởi đầu mới, sửa chữa, khắc phục những sai lầm, thất bại đã trải qua trong năm cũ.
Ngoài những điều trên, ông Vương Duy Bảo - Cục phó Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VH,TT&DL) cho hay câu thành ngữ "Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" còn có ý nghĩa khác. Theo ông, “mua muối đầu năm” còn mang ý nghĩa là để cha mẹ nhắc nhở con cái “ăn dè, hà tiện”, tiết kiệm để dành dụm tiền “cuối năm mua vôi” xây nhà, dựng cửa. Ý nghĩa này xuất phát từ việc đối với người Bắc Bộ, “tậu trâu, lấy vợ, làm nhà” là 3 việc quan trọng nhất đời người.
