Độc đáo cỗ “gà bay” cúng rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Xếp mâm cỗ cao với điểm nhấn là cỗ “gà bay” để dâng cúng tổ tiên đã trở thành “đặc sản” của nhiều dòng họ ở xã Thạch Châu - huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh) mỗi dịp cúng rằm tháng Giêng.

...

Trong không khí vui tươi, phấn khởi những ngày đầu xuân mới, dòng họ Nguyễn Đình (đại tôn) tại thôn Minh Quý - xã Thạch Châu (Lộc Hà) tổ chức lễ tế tổ và khánh thành nhà thờ họ. Sự kiện thu hút gần 1.000 con cháu nội, ngoại sinh sống trên mọi miền đất nước và nước ngoài về tham dự.

Bước chân vào từ đường, ai nấy không khỏi ngỡ ngàng vì vẻ độc đáo của những mâm cỗ cúng được chồng cao, gà cúng tạo thế cầu kỳ, lạ mắt.

Ông Nguyễn Đình Lịnh - Tộc trưởng họ Nguyễn Đình cho biết: “Chồng cỗ cao, cỗ “gà bay” đã trở thành truyền thống của dòng họ chúng tôi mỗi dịp lễ tết, các ngày rằm quan trọng. Năm nay đặc biệt hơn vì nhà thờ họ được khánh thành khang trang, to đẹp, thỏa lòng mong ước của các thế hệ con cháu. Dịp này, có 19 mâm cỗ cao của con cháu nội, ngoại tham gia lễ tế tổ".

Với mâm cỗ cúng thì gà vẫn là hạng mục quan trọng nhất. Để hoàn thành được một con “gà bay” đáp ứng đúng yêu cầu phải mất rất nhiều thời gian và không phải ai cũng làm được.

Có thâm niên 20 năm làm gà cúng trong họ, ông Nguyễn Đình Chương (SN 1968) cho biết: “Gà phục vụ làm cỗ “gà bay” phải được tuyển lựa kỹ càng, nuôi tại nhà trong vòng 2 năm. Người chọn gà phải thật sự thông thạo để dự tính được gà sau khi tạo thế có đẹp hay không. Khâu cắt tiết, vặt lông phải hết sức cẩn thận để không làm ảnh hưởng đến da gà. Gà luộc xong phải giữ được màu sắc sáng đẹp, mào đứng, thân thẳng mới đạt yêu cầu".

Cỗ “gà bay” được tạo hình, trang trí theo nhiều kiểu khác nhau như gà cưỡi hạc, cưỡi rùa...

Gà đứng ngậm hoa hồng.

Gà quỳ ngậm hoa cúc.

Gà ngồi trên bánh chưng.

Gà che lọng.

Nếu làm gà, tạo thế gà đòi hỏi công phu và kỹ thuật cao thì trang trí, bày biện mâm cỗ cũng khó không kém. Những người khéo tay, cẩn thận nhất sẽ được chọn để bày mâm cỗ, xếp tầng vật phẩm, trang trí ở từ đường.

Các vật phẩm truyền thống như bánh chưng, bánh dày, bánh rán… được dùng để trang trí nên những mâm cỗ nhiều tầng trang trọng, phong phú.

Đẹp mắt và kỳ công không kém là các mâm hoa quả được tạo hình thành những đôi chim công, chim phượng độc đáo, mang tính nghệ thuật cao.

Những mâm cỗ cúng thể hiện tấm lòng thành kính của con cháu đối với ông bà, tổ tiên; chứa đựng ước vọng về một năm mới sung túc, đủ đầy.

Các hoạt động văn nghệ, thể thao cũng được tổ chức trong lễ tế tổ rằm tháng Giêng và khánh thành nhà thờ họ Nguyễn Đình. Đây là dịp để con cháu hướng về tổ tiên nguồn cội, gắn kết tình thân họ tộc.

Kiều Minh