Theo phản ánh của một số người dân, tình trạng khai thác trộm cát xây dựng ở vùng đồng Cồn Gát và Chò Rọ của thôn Quan Nam (xã Hồng Lộc) đã diễn ra từ lâu. Một số “cát tặc” trong thôn lợi dụng địa bàn xa trung tâm, vùng đồng hoang vắng, xa khu dân cư, đường độc đạo... để hút trộm cát tại nhiều vị trí.
Tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra lén lút, âm ỉ trên vùng đồng Cồn Gát và Chò Rọ (xã Hồng Lộc).
Tầm từ khoảng 10 giờ đêm đến hơn 4 giờ sáng, các đối tượng dùng máy nổ, cắm ống xuống lòng đất khoảng 1m, sau đó người tạm trốn đến vị trí khác. Khi hút được 3 - 5 m3 cát/hố thì cho xe bò lốp vận chuyển đến địa điểm khác, người và xe đều "rút êm" trước khi trời sáng.
Những máy hút cát nằm chỏng chơ giữa những “vết sẹo” của ruộng đồng và các đụn cát khai thác trộm chưa chuyển đi hết.
Theo phản ánh của bạn đọc, chúng tôi đã tiếp cận hiện trường nhiều lần và thấy các phản ánh trên là có căn cứ. Quan sát kỹ thì phát hiện nhiều dấu hiệu bất thường trên khu vực đồng ruộng này.
Trên đồng lúa rộng hơn 5 ha của thôn Quan Nam có hàng chục hố hút cát với diện tích từ 10 - 25 m2, ruộng có nhiều hố sâu lỗ chỗ. Xen giữa màu xanh của cây lúa là nhiều đụn cát trắng từ 5-10 m3, năm rải rác khắp nơi. Ngoài ra, còn có một số tuyến đường sản xuất bị bánh xe chở cát nặng làm hư hỏng...
Sau một đêm hoạt động, “cát tặc” chưa kịp dọn máy xúc, máy hút, ống dẫn...
Quan sát tại hiện trường vào sáng sớm ngày 9/8, chúng tôi thấy có 7 hố cát mới có dấu hiệu đang khai thác, nằm rải rác ở nhiều ô ruộng. Tại các vị trí này, nước ở chân ruộng mới chảy ra có màu đục, còn sót lại một số cát tươi (ướt nước) và xung quanh hố có nhiều dấu chân người, vết ven đào, vết bánh xe bò lốp, hoặc xe ba gác mới hoạt động.
Cá biệt, 3 vị trí có cả máy xúc, máy hút, vòi bơm, lán tạm để tại chỗ cả ngày lẫn đêm ngay tại khu vực khai thác (mỗi khu vực khai thác, tập kết này rộng từ 500 - 2.000 m2). Ở các điểm khai thác quy mô lớn này mặt ruộng đã bị cày xới chằng chịt, từng đụn cát trắng xuất hiện khắp nơi...
Những vũng nước đục ngầu, những đụn cát còn ướt nước mới được hút lên từ lòng đất.
Anh M.Đ.K. ở thôn Quan Nam (xã Hồng Lộc) tiết lộ: “Hầu hết các gia đình trong vùng làm nhà hay xây dựng công trình đều ra đây lấy cát; ngoài ra, còn có một số đầu nậu khai thác, tập kết để bán ra ngoài địa bàn”.
Những đống cát chưa vận chuyển hết còn nằm lại trên cánh đồng.
Nói về thực trạng này, Đại uý Nguyễn Xuân Đức - Trưởng Công an xã Hồng Lộc lại lý giải: “Thực trạng này hiện có nhưng không nhiều, lực lượng công an xã đã tuyên truyền, nhắc nhở, thậm chí bắt và xử lý hành chính gần 30 vụ nên đã giảm nhiều so với trước đây.
Còn nguyên nhân không chấm dứt được tình trạng này là vì nhu cầu cát xây dựng lớn. Cùng với đó, bà con mong muốn cải tạo ruộng (cát dưới nhiều thì ruộng cao, không sản xuất được) để sản xuất hoặc đào ao nuôi cá; cũng có một số hộ lợi dụng tình hình để trộm tài nguyên”.
Những con đường đất dẫn đến các hố cát bị khai thác trái phép trên cánh đồng vắng.
Chủ tịch UBND xã Hồng Lộc Lê Viết Bình thì thừa nhận: “Khu vực vùng đồng Cồn Gát và Chò Rọ của thôn Quan Nam có cát xây dựng chất lượng tốt, nằm cách mặt ruộng khoảng 40 - 50 cm và có độ dày khoảng 1m. Hiện nay, ở khu vực này đang xẩy ra tình trạng lén lút khai thác cát trái phép.
Tuy không rầm rộ, chưa thành điểm “nóng” nhưng một số bà con có ý kiến đề nghị phải chấm dứt ngay tình trạng này vì gây thất thoát tài nguyên, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh, an toàn... Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân khác nhau nên công tác quản lý của chính quyền gặp khó khăn, chưa chấm dứt triệt để được. Sắp tới, chúng tôi sẽ vào cuộc quyết liệt hơn để chấm dứt hẳn tình trạng này”.
Chất lượng cát ở Hồng Lộc khá tốt và bấy lâu nay có hiện tượng khai thác trái phép nên chúng tôi đã từng phối hợp với các cấp, ngành kiểm tra, khảo sát, thăm dò để quy hoạch mỏ. Tuy nhiên, do trữ lượng ít, các hố cát nằm rải rác, không tập trung nên không đủ quy mô để quy hoạch mỏ. Vì vậy, chúng tôi đã giao cho chính quyền địa phương quản lý, giám sát theo thẩm quyền.
Trưởng phòng TN&MT huyện Lộc Hà Phan Tiến Dũng
Thiết nghĩ, dù vì lý do gì, chính quyền xã Hồng Lộc và ngành chức năng cần sớm có giải pháp xử lý tình trạng này, đừng để “mạnh ai nấy khai thác”, gây ảnh hưởng tới môi trường và tình hình an ninh trật tự tại địa phương.
