Cỗ gà đứng bên cây trúc
Lễ vật cúng có xôi hoặc bánh chưng, gà hoặc thịt lợn và không thể thiếu là hương, hoa quả, rượu, trầu cau. Thành phần dự thi, tùy tính chất của ngày lễ để hội đồng gia tộc và các bậc thúc phụ quyết định; có thể là mỗi gia đình làm 1 cỗ hoặc phân cho từng chi, nhánh trong dòng họ. Hội đồng quy định tiêu chí chấm điểm, có ban chấm thi, có thưởng bằng vật chất hoặc bằng tiền.
Hội thi luôn thu hút đông đảo người dân trong làng đến xem
Tiêu chí định ra mấy điều cơ bản là cỗ xôi phải bày biện đẹp, xôi thơm, chín, dẻo; bánh chưng phải xếp lá phải, trái cân đối, bánh chưng phải đủ 8 góc, gói bằng tay, không dùng khuôn. Gà được tạo dựng bằng gà nằm, gà quỳ, gà đứng, gà bay được đậu trên cành trúc, cành đào hoặc đứng trên mai rùa. Thịt lợn có thể là chân dò, thịt thủ.
Ấn tương cỗ gà đứng trên mai rùa
Ngày nay đời sống khá giả, có chi họ làm cỗ thi bằng cả con lợn quay. Khó nhất trong làm cỗ là luộc gà sao cho chín, da gà đẹp trong điều kiện gà thì cao, nồi thì nhỏ, phải vừa luộc vừa trở, dùng nước sôi dội nhiều lần cho gà chín. Ban giám khảo dựa vào tiêu chí để cho điểm và công bố kết quả, trao giải thưởng. Mức thưởng tùy theo hoàn cảnh cụ thể, thường từ 300.000 đến 700.000 đồng, có họ thưởng cao vài ba triệu đồng.
Cỗ gà quỳ
Nói là thưởng nhưng khi có công bố kết quả, phần thưởng cao quý nhất, ý nghĩa nhất là tiếng vỗ tay và những nụ cười rạng rỡ của cả bên thắng, bên thua, còn tiền thưởng cung phụng lại làm quỹ lễ nghi khánh tiết hoặc quỹ khuyến học dòng họ.
Cỗ xôi gà đứng
Vật chất sau khi cúng, từng hộ có thể kính lại dòng họ một phần, nếu là của chung các chi nhánh thì để dùng chung trong ngày lễ. Già trẻ, gái trai trong dọng họ cùng thưởng thức chén rượu nồng, lát bánh chưng xanh…
Thi làm cỗ cúng là nét đẹp vừa văn hóa cần được giữ gìn và phát huy.
