Sáng 31/8, xã Mai Phụ và con cháu trong dòng họ Trần ở thôn Báo Ân tổ chức lễ đón nhận bằng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh nhà thờ Trần Loan.
Dự lễ có đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, địa phương cùng đông đảo Nhân dân trong vùng.
Nhà thờ Trần Loan nằm trong khu dân cư thôn Báo Ân, xã Mai Phụ, tỉnh Hà Tĩnh. Căn cứ vào một số tư liệu, gia phả, bằng, sắc còn lưu giữ tại di tích cho thấy, dòng họ này là một trong những cự tộc trong vùng, tính từ vị thủy tổ đến nay đã có trên 15 đời.
Trải qua mấy trăm năm, dòng họ Trần đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển chung của lịch sử dân tộc và quê hương; trong số các nhân vật lịch sử của dòng họ có cụ Trần Loan - một võ quan uy dũng dưới triều Nguyễn, được làm đến chức Phó vệ úy quản quân thủy binh.
Trần Loan, tên thường gọi Trần Luyến (SN 1830, thọ 66 tuổi) là thế tổ đời thứ 5, chi nhất ở thôn Báo Ân. Ông sinh trưởng trong một gia đình có người mẹ nhân hậu, một người cha hiền tài và từ thuở nhỏ đã tỏ ra thông minh, chăm chỉ học hành, hiếu thảo. Năm 18 tuổi, Trần Loan gia nhập quân đội trong bối cảnh lịch sử đầy biến động với nhiều cuộc nổi dậy của các thế lực chống đối triều đình nhà Nguyễn diễn ra khắp nơi.
Khi vào lính, Trần Loan được phân vào đội Thập nhất, vệ Tả thuỷ, thuộc Thuỷ sư tỉnh Nghệ An. Trong quá trình 40 năm rèn luyện, phấn đấu, cống hiến và tạo dựng công danh, ông luôn thể hiện là người có tính kỷ luật cao, mẫn cán trong mọi công việc, rèn binh nghiêm, huấn luyện giỏi, chỉ huy tốt.
Từ một người lính thủy, Trần Loan đã được thăng chức nhiều lần từ Ngũ trưởng, đến Thập trưởng, Cấp bằng Đội trưởng, Chánh đội trưởng Suất đội, rồi Tinh binh Cai đội và Phó vệ uý một vệ thuỷ quân. Gần như cả cuộc đời của ông đã dành trọn cho lực lượng thuỷ quân triều Nguyễn và đóng góp công sức giúp triều đình trong việc bảo vệ vùng biển, vận tải hàng hoá, đo vẽ bản đồ thuỷ trình…
Sau khi ông mất, con cháu và Nhân dân đã luôn ghi nhớ công ơn, hương khói phụng thờ chu đáo tại nhà thờ, nhất là các ngày rằm, mồng một, lễ tết, cúng giỗ… Nhà thờ Trần Loan cũng đã trở thành nơi sinh hoạt văn hóa, tâm linh, giáo dục truyền thống của con cháu trong dòng họ và người dân trong vùng. Hiện nay, trong di tích còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật gốc có giá trị lịch sử như: gia phả, bằng, sắc, câu đối, hoành phi, long ngai, bài vị, đồ tế khí…
Để ghi nhớ công đức của bậc hiền nhân và lan tỏa các giá trị văn hóa, giáo dục, lịch sử của công trình tâm linh và nhân vật lịch sử này, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có Quyết định số 1614 ngày 27/6/2025 về xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh đối với nhà thờ Trần Loan.
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trần Xuân Lương chúc mừng cấp ủy, chính quyền địa phương, con cháu dòng họ Trần thôn Báo Ân và Nhân dân trong vùng vì có thêm một công trình văn hóa, tâm linh quan trọng, ý nghĩa được tỉnh xếp hạng.
Đồng chí Trần Xuân Lương cũng đề nghị địa phương và dòng họ tiếp tục phát huy các giá trị truyền thống, giáo dục văn hóa, lịch sử, tâm linh của công trình và bậc hiền nhân Trần Loan; bảo quản tốt di tích theo quy định; tiếp tục thu thập, tìm hiểu các thông tin, tài liệu, hiện vật để bảo tồn và nâng cao giá trị của di tích.
