Những điều chỉnh lần này được đánh giá là mở rộng diện bao phủ, tăng tính nhân văn nhưng cũng đặt ra nhiều yêu cầu mới về trách nhiệm và minh bạch. Trong đó, điểm nổi bật nhất, mang tính khuyến khích rõ rệt là giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm. Theo đó, người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định chỉ cần đóng đủ 15 năm là đủ điều kiện nhận lương hưu, mức hưởng ban đầu là 45% (nữ) hoặc 40% (nam), sau đó tăng thêm theo từng năm đóng tiếp.
Anh Nguyễn Quốc Phước (SN 1967) - lái xe tại Công ty CP Thương mại và Xây dựng Hoàng Long (TP Hà Tĩnh) cho biết: "Tôi có thời gian tham gia BHXH đến tháng 6/2025 là 12 năm 9 tháng, nếu như theo Luật BHXH hiện hành khi tôi tham gia BHXH đến khi hết tuổi lao động là 62 tuổi thì thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, phải đóng một lần cho những năm còn thiếu để được về hưu. Tuy nhiên, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực, đã rút ngắn thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm, nhờ đó khi tôi hết tuổi lao động sẽ đủ điều kiện để nghỉ hưu”.
Trước tình trạng nhiều người lao động (NLĐ) rút BHXH một lần rồi rơi vào cảnh không có lương hưu khi về già, Luật BHXH năm 2024 đặt mục tiêu bảo vệ an sinh bền vững. Theo đó, từ 1/7/2025, người tham gia BHXH sau thời điểm này sẽ không còn được rút BHXH một lần, trừ các trường hợp đặc biệt như: ra nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo, đủ tuổi nghỉ hưu mà không đủ năm đóng…
Chị Lê Thị Hải (SN 1975) - công nhân Công ty CP Cảng Quốc tế Lào - Việt cho biết: “Tôi được công ty đóng BHXH từ năm 2018 và được đảm bảo đầy đủ quyền lợi về chế độ BHXH, BHYT. Tuy nhiên, vì tham gia BHXH khá muộn nên tôi khá lo lắng về điều kiện hưởng chế độ hưu trí và từng có ý định hưởng BHXH một lần. Khi Luật BHXH 2024 có hiệu lực, tôi đã yên tâm hơn vì thời gian đóng được rút ngắn xuống 15 năm”.
Các quy định mới khiến không ít doanh nghiệp (DN) có chút lo lắng vì chi phí đóng góp sẽ tăng khi diện bao phủ mở rộng. Tuy nhiên, nhiều đơn vị cũng nhìn nhận đây là cơ hội để ổn định nhân sự và giữ chân NLĐ lâu dài.
Ông Phạm Văn Túc - Giám đốc Công ty CP Xuất nhập khẩu Thủy sản Nam Hà Tĩnh chia sẻ: “Ban đầu, chúng tôi cũng lo khi phải đóng thêm cho lao động bán thời gian nhưng về lâu dài, DN sẽ ổn định hơn khi NLĐ yên tâm bám việc, không bỏ ngang để rút BHXH một lần như trước. Mặt khác, chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn rõ ràng hơn cũng là điểm cộng để tuyển dụng dễ hơn”.
Cũng theo Luật BHXH 2024, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh phải tham gia BHXH bắt buộc. Điều này cũng gây nên lo lắng khi nhiều người trong nhóm này chưa quen với việc đóng BHXH.
Anh Lê Khánh Sinh - chủ hộ kinh doanh Hiền Sinh ở địa chỉ 348, đường Hà Huy Tập (TP Hà Tĩnh) chia sẻ: “Vì trước đây tôi từng đóng BHXH bắt buộc khi làm việc cho DN và tiếp tục chuyển đổi đóng BHXH tự nguyện khi kinh doanh riêng nên đối với quy định mới này, tôi không quá bất ngờ. Tuy nhiên, qua tìm hiểu bạn bè, tôi biết nhiều người chưa có sự chuẩn bị, sắp xếp hợp lý. Tôi mong, tới đây, ngành BHXH sẽ tuyên truyền sâu rộng để các chủ hộ kinh doanh hiểu được chính sách an sinh này”.
Có thể thấy, Luật BHXH sửa đổi không chỉ là sự điều chỉnh về kỷ cương mà còn là một bước tiến trong việc mở rộng an sinh xã hội theo hướng bền vững, toàn diện. Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống, cần sự đồng hành từ người sử dụng lao động, NLĐ và cơ quan quản lý.
Ông Bùi Hồng Nhật - Trưởng phòng Quản lý thu và Phát triển người tham gia, BHXH khu vực XV khuyến cáo: “Theo quy định thì DN trốn đóng, chậm đóng BHXH cho NLĐ sẽ phải bồi thường các chế độ cho NLĐ khi có phát sinh và bị cơ quan chức năng xử phạt vi phạm hành chính, bị truy thu tiền chậm đóng và tiền lãi… Chính vì vậy, trong thời gian tới, các DN và đặc biệt là chủ hộ kinh doanh từ ngày 1/7/2025 cần rà soát lại lực lượng lao động, đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ đúng quy định”.
