Nhận diện đúng - sai từ những bức ảnh lệch chuẩn được tạo bởi AI

Sự phát triển của các công cụ trí tuệ nhân tạo tạo ảnh như Veo 3, Midjourney, ChatGPT, DALL·E… đã mở ra cơ hội mới trong sáng tạo nghệ thuật, giải trí, quảng cáo... Tuy nhiên, nếu sử dụng thiếu trách nhiệm, chúng lại trở thành mối nguy hại tiềm tàng trong việc lan truyền hình ảnh sai lệch, nhất là các lực lượng chức năng, trong đó có lực lượng công an.

Nhiều hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội gần đây mô tả cán bộ công an với những biểu cảm lạ lẫm, hành vi phản cảm như: hút thuốc lá nơi công cộng, mặc sắc phục không đúng quy định (thiếu quân hàm, sai màu sắc, đi giày thể thao…), thậm chí có hình ảnh công an tham gia vào bối cảnh bạo lực không có thật.

Bà Vương Thị Loan (72 tuổi, trú tại Can Lộc) chia sẻ: “Tôi xem youtube thấy mấy hình ảnh công an đeo kính đen khi làm việc, tùy tiện cởi trang phục… tôi hoang mang lắm. Lúc đầu còn tưởng công an bây giờ có nhiều thay đổi, sau này con gái giải thích tôi mới biết đó là ảnh do máy vi tính vẽ. Chỉ nhìn qua ảnh, nhiều người già chúng tôi không phân biệt được đâu là thật, đâu là giả”.

Chị Lê Thị Hà (một giáo viên tiểu học tại TP Hà Tĩnh) lo lắng: “Học sinh trong lớp có hỏi tôi, băn khoăn về một số hình ảnh trên mạng xã hội, nhất là về lực lượng công an. Điều này rất nguy hiểm vì các em chưa đủ năng lực phân biệt nội dung đúng sai. Việc giải thích cho các em là trách nhiệm của người lớn nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng bên cạnh để cùng con phân biệt thật giả".

Ông Nguyễn Tiến Dũng – Trưởng phòng Quản lý báo chí (Sở VH-TT&DL Hà Tĩnh) cho rằng: “AI tạo ảnh là xu hướng không thể đảo ngược. Nhưng nếu người sử dụng AI để mặc, chấp nhận tất cả các hình ảnh do AI tạo ra, trong đó có việc vẽ hình ảnh sai lệch về lực lượng vũ trang, thì không chỉ làm giảm uy tín, mà còn có thể tạo ra tâm lý “bất an”, thậm chí ảnh hưởng đến niềm tin trong người dân, nhất là với thế hệ trẻ đang hình thành nhận thức về luật pháp và công lý.”

Ông Dũng cũng kiến nghị các nền tảng mạng xã hội cần có bộ lọc và cảnh báo đối với nội dung AI giả mạo, nhất là hình ảnh người thi hành công vụ. Đồng thời, cần có những chiến dịch truyền thông để người dân hiểu rõ rằng, ảnh do AI vẽ không đại diện cho thực tế và tuyệt đối không thể thay thế cho nguồn thông tin chính thống từ báo chí, cơ quan chức năng.

Luật An ninh mạng và các văn bản pháp luật hiện hành đã có quy định rõ ràng về việc không được đăng tải, phát tán thông tin sai sự thật, xuyên tạc, xúc phạm uy tín các tổ chức, cá nhân, trong đó có lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, việc xử lý những trường hợp tạo ảnh bằng AI vẫn còn lỏng lẻo, do chưa có quy định chi tiết. Bộ Công an cũng nhiều lần cảnh báo, các hành vi xuyên tạc, chế giễu lực lượng công an – dù là gián tiếp thông qua hình ảnh AI – cũng đều bị xem xét trách nhiệm nếu gây hậu quả đến nhận thức xã hội hoặc xúc phạm danh dự, uy tín ngành.

Thượng tá Nguyễn Trường Diệu - Trưởng phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an tỉnh Hà Tĩnh) khuyến cáo: “Việc một số đối tượng lợi dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để tạo dựng, phát tán hình ảnh sai lệch, xuyên tạc lực lượng công an là hành vi vi phạm pháp luật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, danh dự của lực lượng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ làm nhiễu loạn thông tin, gây hoang mang trong dư luận xã hội.

Trước thực trạng đó, chúng tôi đã và đang chủ động phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng để xác minh, rà soát, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành, hỗ trợ của các cơ quan báo chí, truyền thông trong công tác tuyên truyền, định hướng dư luận, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về việc sử dụng công nghệ AI một cách đúng đắn, có trách nhiệm, vì mục tiêu bảo vệ an ninh quốc gia và an toàn không gian mạng.”

Sáng tạo là quyền của mỗi cá nhân, nhưng không đồng nghĩa với việc được phép hành động một cách vô trách nhiệm. Khi sử dụng AI để vẽ hình ảnh có liên quan đến tổ chức, ngành nghề có tính biểu tượng như lực lượng công an, quân đội, mỗi người cần hiểu rằng, đằng sau màu áo ấy là trách nhiệm, là kỷ luật, là niềm tin của Nhân dân vào thể chế.

Để không còn những ánh mắt hoài nghi từ những người lớn tuổi như bà Vương Thị Loan, hay sự ngô nghê từ những học sinh tiểu học, mỗi người, đặc biệt là người dùng AI hãy giữ đúng giới hạn và trung thực với sự thật.