Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 282/2025/NĐ-CP ngày 30/10/2025 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình. Trong đó, hành vi cưỡng ép thành viên gia đình "học tập quá sức" bị phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng là một trong những nội dung đáng chú ý (tại Điều 40).
Quy định này đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của nhiều phụ huynh, học sinh. Chị Nguyễn Thị Hoài (thôn Vĩnh Phú, xã Cẩm Xuyên) - phụ huynh có hai con đang học tiểu học bày tỏ băn khoăn trước quy định mới về việc cấm cưỡng ép con học quá sức.
Chị Hoài cho rằng, các bé còn quá nhỏ, chưa ý thức nhiều về lợi ích của việc học nên việc nhắc nhở các con học bài là điều hoàn toàn bình thường. Ở lứa tuổi học sinh, trẻ rất dễ bị phân tâm nên nếu không nhắc nhở và hướng dẫn thường xuyên, các con khó có thể duy trì sự tập trung cần thiết.
Theo chị Hoài, sự quan tâm và nhắc nhở của phụ huynh không phải là ép buộc theo cách cực đoan, mà để giúp con duy trì nhịp học tập và theo kịp chương trình, nhất là trong bối cảnh áp lực thi cử ngày càng cao.
Trên thực tế đã xảy ra nhiều trường hợp khi dạy con, do không kiềm chế được cảm xúc, nhiều ông bố, bà mẹ đã to tiếng, dọa nạt, thậm chí đánh con khi con chậm hiểu hoặc mất tập trung trong quá trình học.
Tối nào, chị Phạm Thị Thơ ở thôn 4 (xã Cẩm Xuyên) cũng phải "đánh vật" cậu con trai lớp 7 đến gần 11h đêm để hoàn thành số bài tập cô giáo giao về nhà. "Không kè kè bên cạnh, con sẽ không viết được dòng nào. Khi bị ép, con chỉ làm cho xong, viết vội. Tôi yêu cầu con viết lại cho chỉn chu, thời gian học vì thế thường kéo dài. Con khóc đòi đi ngủ, mẹ thì ngồi bên la mắng", chị nói.
Chị Thơ cho rằng quy định xử phạt là đúng, nhưng phải tuỳ vào từng mức độ, trường hợp cụ thể.
Trong khi đó, anh Lê Viết Thành (TDP Vĩnh Hoà, phường Thành Sen) - phụ huynh có con đang học lớp 2 cho rằng, quy định xử phạt việc ép con học quá sức là hợp lý và cần thiết. Anh cho biết, nhiều phụ huynh hiện nay đặt kỳ vọng quá lớn vào con, đôi lúc so sánh con với bạn bè đồng trang lứa và thúc ép con học không ngừng nghỉ. Chính áp lực này đôi khi khiến trẻ cảm thấy sợ hãi, căng thẳng hoặc thậm chí ám ảnh với việc học, thay vì tạo động lực để tự phấn đấu.
Anh Thành cho rằng, quy định mới sẽ giúp phụ huynh nhìn nhận lại cách đồng hành cùng con, tạo môi trường học tập cân bằng, vừa khuyến khích sự nỗ lực vừa bảo vệ quyền lợi và sức khỏe tinh thần của các con.
Được mẹ kèm cặp và định hướng học hành từ nhỏ, em Nguyễn Đức Tài học sinh lớp 6A2 (Trường THCS Lê Văn Thiêm) cho rằng, việc cha mẹ nhắc nhở, theo sát việc học của con là điều cần thiết. “Nếu không được mẹ nhắc, em sẽ dễ lười làm bài, cũng không biết đến các cuộc thi trực tuyến để tham gia. Em nghĩ bố mẹ quan tâm, động viên mình học là vì muốn con tốt hơn, chứ không phải ép buộc”, em Tài chia sẻ.
Theo em Tài, quy định ra đời là cần thiết để ngăn những trường hợp cha mẹ tạo áp lực thái quá, nhưng cũng cần hiểu rõ thế nào là “ép buộc”, vì không phải sự nhắc nhở nào cũng là sai. Miễn là bố mẹ cho con thời gian nghỉ ngơi, tôn trọng ý kiến của con thì việc kèm học là điều tốt.
Như vậy, quy định xử phạt cha mẹ nếu “cưỡng ép con học quá sức” đang đặt ra yêu cầu cần được hiểu và áp dụng một cách thấu đáo, để vừa đảm bảo quyền học tập, vừa bảo vệ quyền được nghỉ ngơi, phát triển toàn diện của trẻ.
Cô Nguyễn Thị Cường - giáo viên Trường TH-THCS Phan Đình Giót (xã Cẩm Xuyên) chia sẻ: “Trước khi đi vào xử phạt phải thay đổi nhận thức từ bên trong mỗi người làm cha làm mẹ. Phụ huynh cần đồng hành cùng con một cách thấu hiểu và tôn trọng chứ không phải điều khiển hay ép buộc. Mục tiêu không phải là con phải đạt điểm cao mà là giúp con học tập, phát triển toàn diện cả về tri thức, nhân cách và cảm xúc.
Cũng theo cô Nguyễn Thị Cường, những trường hợp vi phạm pháp luật, xâm hại thể chất hoặc tinh thần trẻ em chắc chắn sẽ phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
Nhìn nhận sâu hơn về vấn đề này, luật sư Phan Văn Chiều - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Châu (Hà Tĩnh) đánh giá, đây là bước tiến lớn trong việc bảo vệ quyền trẻ em và phòng, chống bạo lực gia đình. Trước đây, pháp luật chưa có chế tài cụ thể với hành vi gây tổn hại tinh thần cho trẻ dưới danh nghĩa dạy con. Hiện nay, khi quy định rõ ràng, nó sẽ tạo ranh giới pháp lý để phụ huynh điều chỉnh hành vi.
Luật sư Phan Văn Chiều phân tích: “Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ giáo dục con cái, nhưng quyền này phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng, không được gây tổn hại đến thể chất, tinh thần hay nhân phẩm của trẻ. Nếu cha mẹ bắt con học vượt quá khả năng tiếp nhận, học trái ý muốn, gây stress, trầm cảm hoặc kiệt sức thì hành vi đó được xem là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính hoặc nặng hơn là xử lý hình sự trong trường hợp đặc biệt”.
Tuy nhiên, theo luật sư, việc định nghĩa “học quá sức” lại là vấn đề phức tạp. Mỗi đứa trẻ có năng lực, thể chất và môi trường khác nhau. Không có một “chuẩn” chung để xác định khi nào sự quan tâm của cha mẹ trở thành ép buộc.
“Cần có hướng dẫn chi tiết, tiêu chí cụ thể để tránh việc áp dụng tùy tiện. Nếu không, cùng một hành vi, nơi này có thể coi là vi phạm, nơi khác lại xem là biện pháp giáo dục thông thường”, luật sư Chiều đề xuất.
