Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

(Baohatinh.vn) - Hơn 50 năm bài thơ “Người đi tìm hình của nước” của Chế Lan Viên ra đời, người đọc vẫn không thôi xúc động bởi hình tượng Bác vừa đẹp đẽ, vừa trữ tình, vừa đầy chất sử thi được tái hiện trong những câu thơ giản dị mà trí tuệ, tài hoa.

Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi

Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác!

Khi bờ bãi dần lui, làng xóm khuất,

Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre

Đó là những câu mở đầu trong bài thơ “Người đi tìm hình của nước” của Chế Lan Viên. Những câu thơ đã trở nên gần gũi, quen thuộc, ấm áp tình cảm với mỗi người Việt Nam, gợi nhớ hình ảnh Bác Hồ, người đã rời xa Tổ quốc thân yêu ra đi tìm đường cứu nước.

Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

Ngày 5/6/1911, từ Bến Nhà Rồng, Nguyễn Tất Thành đã rời Tổ quốc, bắt đầu cuộc hành trình tìm con đường giải phóng dân tộc, giải phóng đất nước. (Nguồn: Tư liệu - TTXVN )

Cách đây đúng 110 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh - lúc bấy giờ là chàng trai yêu nước tên Ba, 21 tuổi, đã quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước vào ngày 5/6/1911 trên con tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin tại bến cảng Nhà Rồng.

Tròn 30 năm bôn ba ở nước ngoài, làm đủ nghề để kiếm sống, trải qua muôn vàn gian khổ vẫn kiên định con đường cứu nước, Người đã tìm ra con đường đi cho dân tộc. Đúng 30 năm, từ chuyến rời xa Tổ quốc với quyết tâm cao cả đó, năm 1941, Người đã trở về lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thành công, đem lại độc lập, tự do cho dân tộc, đem lại quyền sống cho những người dân nô lệ. Người đã tìm được hình hài của một nước Việt Nam mới.

Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

Thẻ căn cước của Nguyễn Ái Quốc ở Paris (Pháp) năm 1919. (Ảnh: Tư liệu - TTXVN)

Nhà thơ Chế Lan Viên, với tài năng thơ, bút lực mạnh mẽ và tư duy thơ đậm chất suy nghiệm, triết lý đã thể hiện thành công hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, vĩ nhân, con người mang phẩm chất siêu phàm và hành trình gian khổ mà vĩ đại của Người.

“Người đi tìm hình của nước” là bản trường ca đúng nghĩa bởi chất sử thi, bởi tính khái quát, triết lý và trữ tình đan xen hòa quyện trong từng hình ảnh, chi tiết nhỏ, làm nên những câu thơ đầy sức lay động: “Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước/ Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà/ Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc/ Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa…”.

Chất trường ca đã nằm ngay trong cái tứ của bài thơ mà tác giả đã thông tin ngay từ tiêu đề của bài thơ “Người đi tìm hình của nước”. “Tìm hình của nước”, tức là tìm hình hài, dạng thức tồn tại của đất nước: “Thế đi đứng của toàn dân tộc/ Một cách vinh hoa cho hai mươi lăm triệu con người”.

Và bản trường ca ngắn “Người đi tìm hình của nước” đã triển khai tứ thơ đó bằng việc khái quát chân thực và xúc động con đường cứu nước của Bác Hồ, từ lúc Người bồi hồi chia tay Tổ quốc: “Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ?/ Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương!/ Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở/ Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương!...”.

Và hành trình gian nan, vất vả: “Có nhớ chăng, hỡi gió rét thành Ba Lê?/ Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá/ Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ/ Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?...”.

Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

Khách sạn Carlton ở London (Anh), nơi người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành làm việc trong thời gian sống ở nước Anh năm 1914. (Ảnh: Tư liệu - TTXVN )

Cho đến lúc, Người tìm ra con đường đi cho dân tộc, Nhân dân. Ấy là phút giây Người vui sướng, hạnh phúc tột đỉnh khi bắt gặp Luận cương Lê-nin: “Luận cương đến với Bác Hồ. Và Người đã khóc/ Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lê-nin/ Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp/ Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin”.

Chế Lan Viên rất sáng tạo trong việc diễn tả cảm xúc từ một chi tiết có thật mà Bác Hồ kể lại. Nhà thơ đã rất thành công trong việc khắc họa, tái hiện lại những giây phút vô cùng thiêng liêng, huyền diệu của một sự sống lớn lao, đó là hình hài của đất nước đang được hoài thai, sinh nở: “Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc:/ "Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!"/ Hình của Đảng lồng trong hình của Nước/ Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười”.

Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

Từ ngày 6/1 - 7/2/1930, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc thay mặt cho Quốc tế Cộng sản, Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam họp ở bán đảo Cửu Long, thuộc Hồng Kông (Trung Quốc). (Ảnh: Tư liệu - TTXVN)

Sức nặng của tứ thơ, những dòng cảm xúc ẩn chứa sau mỗi ngôn từ, hình ảnh của bài thơ giống như những mạch ngầm dồn tụ hết vào đoạn thơ này. Nhà thơ đã dồn hết bút lực vào những câu thơ diễn tả sâu sắc hạnh phúc to lớn, bất ngờ mà Người đã đánh đổi cả cuộc đời để tìm kiếm và cả dân tộc đang mong mỏi.

Mùa xuân năm 1941, Bác Hồ đã trở về Tổ quốc mang theo niềm tin và chân lý sáng ngời ấy: “Luận cương của Lê-nin theo Người về quê Việt/ Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi/ Kìa! Bóng Bác đang hôn lên hòn đất/ Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai”. Bài thơ kết thúc trong một hình ảnh vừa gần gũi, vừa kỳ vĩ, âm điệu đầy dư ba trong lòng người. “Kìa bóng Bác đang hôn lên hòn đất”. Ấy là sự gần gũi trong hành động của một người con yêu nước xa Tổ quốc bao nhiêu năm nay được trở về với đất nước thân yêu, kỳ vĩ trong hình ảnh đất nước, hình hài dân tộc đã tượng hình trong dáng dấp, hình bóng và tâm hồn của Người.

Sức cuốn hút kỳ diệu từ bài thơ “Người đi tìm hình của nước”

Nguyễn Ái Quốc tại Đại hội lần thứ XVIII của Đảng Xã hội Pháp ở Tua, tháng 12/1920, Ảnh tư liệu

110 năm đã trôi qua từ ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, 80 năm Bác trở về lãnh đạo cách mạng và tạo nên hình hài một nước Việt Nam mới và hơn 50 năm bài thơ của Chế Lan Viên ra đời. Người đọc hôm nay vẫn không thôi xúc động và cuốn hút bởi hình tượng Bác vừa đẹp đẽ, vừa trữ tình, vừa đầy chất sử thi được tái hiện trong những câu thơ giản dị mà trí tuệ, tài hoa của Chế Lan Viên.

Đọc thêm

Podcast truyện ngắn: Bài ca mùa hè

Podcast truyện ngắn: Bài ca mùa hè

Dưới nắng hè, khu vườn nhỏ như bừng tỉnh trong vũ khúc của thiên nhiên. Những tán lá xanh khẽ đung đưa trong gió, tạo nên những âm thanh xào xạc như bản nhạc du dương mùa hạ....
Dấu xưa trên đất thiêng Ngàn Hống

Dấu xưa trên đất thiêng Ngàn Hống

Sở hữu số lượng di tích và cổ vật khá lớn và trải qua bao biến thiên, thăng trầm của lịch sử nhưng các thế hệ cán bộ và Nhân dân TX Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã làm tốt công tác trùng tu tôn tạo, lưu giữ lại những giá trị di sản.
Podcast: Nhớ mùi thơm nếp rồng

Podcast: Nhớ mùi thơm nếp rồng

Cứ mỗi độ tháng năm về, lòng ta lại bất chợt bâng khuâng. Dường như, đâu đó có mùi hương rất quen của lúa chín, của rơm rạ mới phơi, của đất trời quê hương đang vào mùa gặt....
Ngai vua triều Nguyễn - bảo vật quốc gia bị phá hỏng: Lỗ hổng công tác bảo vệ di tích?

Ngai vua triều Nguyễn - bảo vật quốc gia bị phá hỏng: Lỗ hổng công tác bảo vệ di tích?

Vụ một người đàn ông xâm nhập thành công vào khu vực đặt ngai vua - một bảo vật quốc gia mang tính biểu tượng tại điện Thái Hòa (Đại Nội Huế), rồi xâm hại hiện vật, đang gây bức xúc, phẫn nộ trong dư luận và dấy lên quan ngại về lỗ hổng bảo vệ di sản ở nơi cần có cơ chế giám sát nghiêm ngặt bậc nhất thuộc quần thể di tích Cố đô Huế.
Tặng tiền cho người kết hôn

Tặng tiền cho người kết hôn

Nhiều chính quyền địa phương Hàn Quốc đưa ra các chương trình tặng tiền để khuyến khích kết hôn, như là trợ cấp phí hẹn hò, tuần trăng mật.
Podcast truyện ngắn "Đường tới Lũng Mây"

Podcast truyện ngắn "Đường tới Lũng Mây"

...Đã lâu lắm rồi không có mưa, hơi nóng ủ chín những bông xuyên mộc nở muộn làm muôn vàn cánh hoa rực lên như lửa. Cái màu đỏ lạ lùng ấy khiến trái tim Duyên bất chợt bồn chồn.
Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Tháng Năm ngân lên bản nhạc mùa hạ, như gọi dậy mọi sắc màu đang say ngủ... Trong giai điệu ấy, ai cũng thấy một phần tuổi trẻ của mình – ngây ngô, sôi nổi, và đầy mộng mơ…
Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Toạ lạc trên sườn núi Thiên Tượng của dãy Hồng Lĩnh, chùa Thiên Tượng thuộc phường Trung Lương (TX Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) được xem là Hoan Châu đệ nhị danh thắng với nhiều cảnh đẹp.
Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Lối cũ không chỉ là một con đường, mà là nơi chất chứa yêu thương, là mảnh đất chôn rau cắt rốn, là chiếc nôi của những giấc mơ giữa trưa hè...
Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Trong ngôi nhà đơn sơ, những bức ảnh kỷ niệm thiêng liêng được treo ngay ngắn như những kỷ vật quý báu. Dù thời gian có qua đi hơn 55 năm thì nhũng ký ức được gặp Bác Hồ vẫn vẹn nguyên trong trái tim bà Tưởng Thị Diên - người Tiểu đội trưởng Tiểu đội dân quân gái Kỳ Phương năm nào....