Các cựu chiến binh nhóm họp trao đổi thông tin tiếp tục đi tìm đồng đội ở Lào. Ảnh tư liệu
Rời quân ngũ đã hơn 40 năm nhưng CCB Thái Đình Triền - Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào (hiện trú tại thị trấn Cẩm Xuyên - Hà Tĩnh) vẫn luôn canh cánh bên lòng lời hứa: nếu còn sống sẽ quay lại đưa đồng đội trở về. Hàng chục năm qua, lời hứa ấy đã trở thành “món nợ” tình cảm. Và, mỗi năm, món nợ ấy cứ lớn dần trong tâm tư ông.
Ông Triền chia sẻ: “Vì lời hứa chưa thành hiện thực ấy mà tôi đã chủ xướng một cuộc họp mặt anh em cựu binh Tiểu đoàn 43, đề xuất việc đi tìm đồng đội. Trước mắt là phải bằng mọi giá tìm và đưa 3 liệt sỹ Nguyễn Nam Giang (xã Hưng Lam, Hưng Nguyên, Nghệ An), Trần Quang Trung (xã Diễn Hạnh, Diễn Châu, Nghệ An) và Võ Văn Hùng (xã Thạch Sơn, Thạch Hà) về nước, vì chúng tôi biết rõ chỗ các anh ấy nằm. Tháng 8/2019, tôi đã cùng đồng đội trở lại Lào để tìm mộ các đồng đội”.
“Bản Na-khon, huyện Mường-mọc, tỉnh Xiêng-khoảng là nơi chúng tôi đóng quân cách đây hơn 45 năm, nay địa hình đã thay đổi toàn bộ, không thể nhận ra những dấu vết năm xưa. Hồi đó, chúng tôi chôn đồng đội thành hàng ngang, đầu quay về hướng Tổ quốc rồi đánh dấu bằng hai hòn đá bên hai gốc cây to, nhưng giờ đây cây đã bị chặt, núi đã được san thành những thửa ruộng bậc thang và không chỉ là hai hòn đá mà rất nhiều đá lổn nhổn nên rất khó tìm” - ông Triền cho biết thêm.
Đã gần 45 năm nhưng CCB Thái Đình Triền (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) vẫn đau đáu đi tìm đồng đội còn nằm lại trên đất bạn Lào
Trở lại Lào tìm mộ đồng đội cùng ông Triền, CCB Hoàng Hữu Tín (xã Diễn Lộc, Diễn Châu, Nghệ An) chia sẻ: “Gần 45 năm qua, đồng đội tôi nằm lại một nơi xa vắng, không người chăm sóc phần mộ. Chỉ nghĩ thế thôi là lòng lại đau đáu khôn nguôi. Nơi chúng tôi an táng đồng đội cũng là nơi đơn vị đóng quân, tuy nhiên, “vật đổi sao dời”, giờ đây quay lại, chúng tôi không còn tìm được dấu vết cũ nữa”.
Cùng đoàn đi hôm ấy còn có ông Lô Văn Núi, sống ở bản Thái Sơn 1, xã Môn Sơn, Con Cuông (Nghệ An). Trước những khó khăn trong quá trình tìm lại mộ đồng đội, ông Núi chợt nghĩ ra cách đi theo đường mòn dân công hỏa tuyến thuở trước để thuận lợi tìm kiếm hơn.
Tuy nhiên, mọi việc không hề dễ dàng. Mãi đến ngày thứ 5, họ mới tìm thấy một mảnh vải tăng (bạt). Hy vọng đã được hé mở, cả nhóm mừng khôn kể xiết, họ cùng nhau đào toàn bộ khu ruộng thấp. Mỗi xẻng đất đều được anh em vò vụn ra để tìm di vật. Đến ngày thứ 6 thì phát hiện chiếc nhẫn rồi cái cúc và một chiếc răng.
Ông Lô Văn Núi nhớ lại: “Khi nhìn thấy dòng tên Võ Văn Hùng trên chiếc nhẫn, nước mắt tôi tuôn trào. Một linh cảm kỳ lạ xuất hiện trong tôi. Trước nay, tôi chưa hề có cảm giác này. Tôi gào lên Hùng ơi, Trung ơi, Giang ơi, chúng tao sẽ đưa bay về.
Phải mất 8 ngày chúng tôi mới tìm thấy, khai quật và bàn giao hài cốt 3 đồng đội lại cho phía Lào và Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ tỉnh Nghệ An để đưa các anh về theo đúng nghi thức của Quân đội nhân dân Việt Nam”.
CCB Hoàng Hữu Tín (Diễn Châu - Nghệ An): "Nơi chúng tôi an táng đồng đội cũng là nơi đơn vị đóng quân, tuy nhiên, “vật đổi sao dời”, giờ đây quay lại, chúng tôi không còn tìm được dấu vết cũ nữa”.
Nỗ lực của các ông đã mang đến cho thân nhân các liệt sỹ niềm hạnh phúc lớn lao. Ông Trần Văn Tý (xã Nghĩa Hội, Nghĩa Đàn, Nghệ An) - em trai của liệt sĩ Trần Quang Trung cho biết: “Gia đình tôi đã đi khắp nơi để tìm mộ anh mà không thấy. Vấn đề khó khăn là sau khi hoàn thành nghĩa vụ giúp Lào thì Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 của anh giải tán, sáp nhập với nhiều đơn vị khác của Quân khu 4 và Bộ CHQS tỉnh Nghệ An. Giấy báo tử của anh cũng chỉ ghi là “Hy sinh tại mặt trận phía Tây...”, vì vậy, việc tìm hài cốt của anh vô cùng khó khăn.
Khi nhận được tin báo các đồng đội đã tìm được mộ anh, cả gia đình tôi vỡ òa trong hạnh phúc. Cám ơn các CCB nhiều lắm. Tình cảm và trách nhiệm của các CCB chính là bài học sâu sắc về tình đồng chí, đồng bào đối với con cháu chúng tôi”.
Hơn 40 năm, một lời hứa giữa mênh mông rừng xanh nước bạn Lào đã được thực hiện. Nếu không có gì thay đổi, chừng tháng 5/2020, hài cốt các anh sẽ được Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ của tỉnh Nghệ An đưa về nước bằng nghi thức trang trọng nhất. Sự trở về của các liệt sỹ dẫu có muộn màng nhưng vô cùng ý nghĩa đối với gia đình cũng như những đồng đội còn sống sau chiến tranh.
Ông Trịnh Đăng Hào - nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 cho biết: “Hiện nay, nhiều đồng chí của đơn vị chúng tôi ngày xưa sẵn sàng hỗ trợ về thời gian cũng như kinh phí để trở lại Lào tìm kiếm đồng đội. Điều đó chắc chắn sẽ giúp quá trình tìm kiếm các liệt sỹ trở nên thuận lợi hơn”. |
