Người mở đường cho công nghệ xử lý rác tiên tiến
Được thành lập năm 2014, với nhiệm vụ thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt cho xã Cương Gián, đến nay, HTX Dịch vụ môi trường Tân Phát đã được 8 xã của huyện Nghi Xuân tin tưởng, ký hợp đồng thuê dịch vụ. Uy tín, sự lớn mạnh của HTX là kết quả nỗ lực của tập thể người lao động mà trong đó vai trò quan trọng nhất là công tác điều hành của chị Phan Thị Lý (SN 1984, Cương Gián) - Giám đốc HTX.
Chị Lý là con thứ 5 trong gia đình ngư dân có 6 người con. Vì hoàn cảnh khó khăn nên sau khi tốt nghiệp THPT, năm 2004, chị đi XKLĐ tại Đài Loan. Năm 2012, chị về quê lập gia đình và khởi nghiệp bằng xưởng cơ khí. Năm 2014, chị đã vận động một số hộ gia đình thành lập HTX về môi trường.
Chị Lý cho biết: “Lúc đó, tôi có nhiều ý tưởng khởi nghiệp lắm nhưng nhận thấy công việc thu gom, xử lý rác thải ở địa phương vẫn chưa bài bản, quy mô nên tôi đã tham khảo mô hình ở các tỉnh bạn, vận động một số hộ cùng tham gia và xin chủ trương thành lập HTX".
Tháng 10/2014, HTX Dịch vụ môi trường Tân Phát do chị Phan Thị Lý làm Giám đốc chính thức ra mắt với sự tham gia của 7 thành viên, số vốn đầu tư khoảng 800 triệu đồng. Ban đầu, HTX có chức năng tổ chức thu gom, xử lý rác (chôn lấp) trên địa bàn xã Cương Gián. Tuy nhiên, sau hơn 1 năm HTX đi vào hoạt động, chị Lý vẫn luôn trăn trở bởi thực tế, việc xử lý rác bằng phương pháp chôn lấp về lâu về dài sẽ ảnh hưởng môi trường. Vì vậy, chị đã có những chuyến đi tìm hiểu các công nghệ xử lý rác hiện đại bằng công nghệ lò đốt Loshiho - một công nghệ xử lý rác thải nhanh trong vòng 24 giờ, đảm bảo các quy chuẩn về môi trường đã được Bộ TN&MT công nhận.
Thấy đây là phương pháp mang lại nhiều lợi ích trong bảo vệ môi trường, chị Lý đề xuất chủ trương ứng dụng công nghệ này tại cơ sở của mình và được các cấp ngành chấp thuận. Năm 2016, chị cùng các thành viên HTX mạnh dạn đầu tư hơn 5 tỷ đồng mua sắm thêm trang thiết bị, mở rộng công suất xử lý rác phục vụ cho 2 xã Cương Gián và Xuân Liên bằng công nghệ lò đốt Loshiho. Đây cũng là HTX môi trường đầu tiên ở Hà Tĩnh áp dụng công nghệ này.
Với sự tin tưởng của nhiều địa phương, đầu năm 2024, HTX Dịch vụ môi trường Tân Phát đã đầu tư thêm kinh phí mở rộng quy mô đáp ứng nhu cầu thu gom, xử lý rác thải trên địa bàn 8 xã của huyện Nghi Xuân, gồm: Cương Gián, Xuân Liên, Cổ Đạm, Xuân Viên, Xuân Hội, Xuân Lam, Xuân Hồng và Xuân Lĩnh.
Không bằng lòng với những gì đạt được, chị Lý vẫn tiếp tục tìm hiểu học hỏi để tìm những công nghệ mới trong xử lý rác. Vừa qua, sau khi tham khảo nhiều thông tin, chị đã cùng chồng sang tận tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) tham quan nhà máy sản xuất thiết bị công nghệ xử lý rác thải ở đây, với mong muốn đặt mua dây chuyền xử lý rác hiện đại mang về áp dụng tại cơ sở của mình.
Nỗ lực "phát huy tài nguyên bản địa"
Không chỉ tiên phong trong lĩnh vực môi trường, chị Phan Thị Lý còn được biết đến là giám đốc của HTX Thiên Phú nổi tiếng về sản xuất nước mắm truyền thống và các sản phẩm hải sản. Với chị, việc mở rộng lĩnh vực kinh doanh bắt nguồn từ mong muốn phát huy tiềm năng, lợi thế, chắp cánh cho những sản phẩm chủ lực của quê hương vươn tầm.
Năm 2015, HTX Thiên Phú ra đời với 8 thành viên. Tuy nhiên, chỉ sau 1 năm hoạt động, ngay khi mẻ sản phẩm đầu tiên sắp xuất bán thì gặp khó khăn bởi sự cố môi trường biển, hàng nghìn lít nước mắm không thể xuất ra thị trường. Không chùn bước, chị Lý động viên các thành viên cố gắng chờ đợi cơ hội.
Năm 2018, HTX hoạt động trở lại. Với sự nỗ lực của các thành viên, sự hỗ trợ của các cấp chính quyền, trong đó có vai trò không nhỏ của các cấp hội phụ nữ, HTX đã xây dựng thành công thương hiệu nước mắm Lạch Kèn. Năm 2019, sản phẩm được tỉnh công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, là 1 trong 6 sản phẩm OCOP đầu tiên của Hà Tĩnh.
Từ năm 2020 đến nay, trung bình mỗi năm HTX Thiên Phú sản xuất ra thị trường 25.000 lít nước mắm; chế biến xuất bán ra thị trường hàng chục tấn hải sản các loại như: cá, mực khô, ruốc… mang về tổng doanh thu trung bình đạt 3,5 tỷ/năm. Bên cạnh đó, sau khi ý tưởng khởi nghiệp "Nuôi cua nước lợ trong hộp nhựa" của chị Phan Thị Lý đạt giải nhất cuộc thi "Phụ nữ Hà Tĩnh khởi nghiệp - Phát huy tài nguyên bản địa" do Hội LHPN tỉnh tổ chức năm 2023, HTX Thiên Phú đã tiếp tục mạnh dạn triển khai mô hình này và bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế khá cao.
Xây dựng và quản lý thành công 2 HTX, chị Phan Thị Lý không chỉ đóng góp cho sự phát triển kinh tế chung của địa phương mà còn giải quyết việc làm cho hơn 30 lao động với mức thu nhập bình quân 5-8 triệu đồng/người/tháng.
Chị Tô Thị Hà ở thôn Đại Đồng (Cương Gián) - thành viên HTX Thiên Phú và HTX Dịch vụ môi trường Tân Phát cho biết: "9 năm trước, sau khi đi XKLĐ về, vợ chồng tôi cũng bối rối vì chưa định hướng được con đường tương lai. Có chút vốn nhưng nếu không có công việc ổn định thì cũng không ổn. Từ khi tham gia HTX, vợ chồng tôi không chỉ có việc làm ổn định mà còn phát huy được nguồn vốn tích lũy, nâng cao chất lượng cuộc sống".
Cùng với phát triển kinh tế, chị Phan Thị Lý còn tích cực tham gia công tác xã hội. Nhiều năm liền, chị là uỷ viên BCH Hội LHPN xã Cương Gián, hiện chị cũng là đại biểu HĐND huyện Nghi Xuân. Năm 2022, hưởng ứng Chương trình "Mẹ đỡ đầu" của các cấp hội phụ nữ, chị Lý đã nhận đỡ đầu 1 trẻ mồ côi trên địa bàn, với mức hỗ trợ 4 triệu đồng/năm, trong thời gian 3 năm.
Chúng tôi đánh giá cao sự nỗ lực của chị Phan Thị Lý trong việc xây dựng và quản lý hiệu quả 2 mô hình HTX. Các mô hình không chỉ đóng góp vào sự phát triển kinh tế địa phương, giải quyết việc làm cho nhiều lao động mà còn mở lối cho những hướng đi mới. Trong đó, với việc không ngừng tìm tòi công nghệ tiên tiến áp dụng vào thu gom, xử lý rác trên địa bàn huyện của chị Lý và HTX Dịch vụ môi trường Tân Phát là rất đáng ghi nhận, biểu dương.