Nhân vật Truyện Kiều sống giữa cuộc đời

(Baohatinh.vn) - Truyện Kiều sống qua hàng thế kỷ không chỉ là nhờ cốt truyện hay, ngôn ngữ tinh hoa, giá trị nhân đạo sâu sắc mà đó còn là sự độc đáo và sắc sảo của bút pháp miêu tả nhân vật. Mỗi nhân vật đều đạt tới sự điển hình hóa cao độ, vì thế, nhiều nhân vật trong Truyện Kiều đã bước ra từ trang sách để sống với cuộc đời thực. Tên của họ đã trở thành tính từ chỉ tính cách đặc biệt của con người.

Nhân vật Truyện Kiều sống giữa cuộc đời ảnh 1
Hoạt cảnh Kiều báo ân báo oán trong buổi sinh hoạt CLB Nguyễn Du và truyện Kiều ở Trường THCS Minh Tiến (Thạch Hà)

Nói về một người đàn bà đẹp, chúng ta có thể gọi họ là giai nhân, mỹ nhân, vẻ đẹp chim sa, cá lặn… nhưng với cụ Nguyễn Du, vẻ đẹp của Thúy Kiều được thể hiện rõ nét qua hình ảnh ước lệ: Làn thu thủy nét xuân sơn/ Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh, Một hai nghiêng nước nghiêng thành… Cụ Nguyễn đã xây dựng nên chân dung Thúy Kiều với thái độ trân trọng, ngợi ca, tôn vinh, đồng thời cũng cho người đọc cảm và hiểu về thân phận nàng Kiều với 15 năm lưu lạc “Thanh lâu hai lượt thanh y hai lần”.

Nhân vật Thúy Kiều đã sống mãi với thời gian, với cuộc đời theo cách gọi của dân gian nên khi miêu tả sắc đẹp của một người con gái, họ thường ví: đẹp như Kiều. Những gia đình có 2 con cô gái thường được ví: Thúy Vân, Thúy Kiều. Những người gặp trắc trở tình duyên thì ví bạc mệnh như Kiều… Đặc biệt, 15 năm lưu lạc của Thúy Kiều luôn được ví với những bể dâu của một đời người, chìm nổi gian lao của một đất nước. Trải qua một cuộc bể dâu/ Câu thơ còn đọng nỗi đau nhân tình/ Nổi chìm kiếp sống lênh đênh… (Tố Hữu)

Trong tuyến nhân vật phản diện có Sở Khanh, một người mà có lẽ khi chưa gặp nàng Kiều, tên gọi ấy cũng bình thường như trăm ngàn tên khác. Nhưng, cũng như Tú Bà, Mã Giám Sinh, Sở Khanh chỉ nổi tiếng và trở thành tên chung để chỉ những người sống bằng nghề “đưa người cửa trước, rước người cửa sau”, “chải chuốt, dịu dàng”, chuyên quyến rũ đàn bà, con gái nhẹ dạ Bạc tình nổi tiếng lầu xanh/ Một tay chôn biết bao cành phù dung. Từ hình tượng nhân vật ấy mà trong đời thường hôm nay, người ta vẫn dùng cụm từ “đồ Sở Khanh” hay “thằng Sở Khanh”, “loại Sở Khanh”… để phê phán những kẻ trai chuyên lừa tình. Hoạn Thư từ danh từ cũng đã trở thành tính từ chỉ tính cách của những người phụ nữ hay ghen tuông. Người đời vẫn thường nói là có máu Hoạn Thư, thậm chí, còn nói luôn là con mẹ Hoạn Thư!

Nhân vật Truyện Kiều sống giữa cuộc đời ảnh 2
Nghe lời vừa ý gật đầu/Cười rằng: Tri kỷ trước sau mấy người?

Từ Hải dưới ngòi bút Nguyễn Du là anh hùng hào kiệt bị “tấm lòng nhi nữ” của nàng Kiều làm xiêu lòng. Trai anh hùng gặp gái thuyền quyên, thấm thoắt, nàng Kiều đã trở thành một mệnh phụ phu nhân quyền uy, mặc sức báo ân, báo oán. Xưa nay, đàn ông lụy đàn bà, hoặc đàn bà làm nghiêng ngả giang sơn không phải là ít. Có những người đàn bà giúp sự nghiệp chồng thêm vinh hiển, nhưng cũng không ít người làm cho chồng thân bại, danh liệt. Là một đấng anh hùng, chắc hẳn Từ Hải cũng biết điều đó, nhưng anh hùng thường khó qua ải mỹ nhân. Từ Hải chết không phải mắc mưu Hồ Tôn Hiến, mà vì quá yêu Thúy Kiều, quá tin Thúy Kiều. Chí dọc ngang nào biết trên đầu có ai của Từ Hải chỉ có thể xiêu đổ được vì... tình. Lúc chết đứng giữa trận tiền, Từ Hải cũng chỉ ngã xuống vì tình. Cái thân mà “ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời” đó chỉ rơi xuống vì tiếng khóc của Kiều mà thôi.

Khóc rằng: trí dũng có thừa

Bởi nghe lời thiếp đến cơ hội nầy

... Lạ thay! oan khí tương triền

Nàng vừa phục xuống, Từ liền ngã ra.

Nhân vật đã khép lại trong câu chuyện nhưng với đời thực, giai thoại về Từ Hải vẫn được người đời truyền tụng… Và trong mỗi tình huống của cuộc sống, khi có người vì bất ngờ mà trở tay không kịp đều được ví: chết đứng như Từ Hải.

GS Phan Ngọc trong cuốn Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du trong Truyện Kiều (1985) cũng đã khái quát hệ thống các thủ pháp nghệ thuật của Truyện Kiều, chứng minh Truyện Kiều là tác phẩm miêu tả tâm lí bậc nhất với các “thao tác” như để nhân vật ngồi một mình, lập hồ sơ nhân vật… Và với cách thể hiện ngôn ngữ nhân vật được cá thể hóa cao độ, có sự kết hợp nhuần nhuyễn ngôn ngữ bác học - những từ ngữ Hán Việt được sử dụng có chọn lọc với mức độ vừa phải, sử dụng đúng lúc, đúng chỗ và ngôn ngữ bình dân - là lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân, là ca dao, tục ngữ, thành ngữ được vận dụng một cách nhuần nhị, khéo léo, Nguyễn Du đã làm cho ngôn ngữ dân tộc được nâng lên thành ngôn ngữ nghệ thuật diễn tả tâm lí nhân vật. Đó cũng chính là lý do để các nhân vật trong tác phẩm Truyện Kiều hiện ra sống động, rõ nét, không chỉ trong tác phẩm mà trong cả cuộc đời.

Đọc thêm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Podcast tản văn: Giai điệu tháng Năm

Tháng Năm ngân lên bản nhạc mùa hạ, như gọi dậy mọi sắc màu đang say ngủ... Trong giai điệu ấy, ai cũng thấy một phần tuổi trẻ của mình – ngây ngô, sôi nổi, và đầy mộng mơ…
Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Chùa Thiên Tượng - Hoan Châu đệ nhị danh thắng

Toạ lạc trên sườn núi Thiên Tượng của dãy Hồng Lĩnh, chùa Thiên Tượng thuộc phường Trung Lương (TX Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) được xem là Hoan Châu đệ nhị danh thắng với nhiều cảnh đẹp.
Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Podcast tản văn: Lối cũ ta về

Lối cũ không chỉ là một con đường, mà là nơi chất chứa yêu thương, là mảnh đất chôn rau cắt rốn, là chiếc nôi của những giấc mơ giữa trưa hè...
Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Podcast: Chuyện những người phụ nữ Hà Tĩnh được gặp Bác Hồ

Trong ngôi nhà đơn sơ, những bức ảnh kỷ niệm thiêng liêng được treo ngay ngắn như những kỷ vật quý báu. Dù thời gian có qua đi hơn 55 năm thì nhũng ký ức được gặp Bác Hồ vẫn vẹn nguyên trong trái tim bà Tưởng Thị Diên - người Tiểu đội trưởng Tiểu đội dân quân gái Kỳ Phương năm nào....
Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Podcast: Hà Tĩnh in dấu chân Người

Gần bảy thập kỷ đã đi qua, giọng nói trìu mến, thân thương của Bác vẫn còn vang vọng, thấm vào mỗi con tim. Khắc ghi lời Bác kính yêu, Đảng bộ và nhân dân Hà Tĩnh đoàn kết một lòng, ra sức xây dựng quê hương giàu đẹp như sinh thời Người căn dặn và mong muốn...
Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Đại sứ Nhật Bản ITO Naoki dự sự kiện giao lưu văn hóa tại Hà Tĩnh

Tối 15/5, tại TP Hà Tĩnh đã diễn ra chương trình giao lưu văn hóa Việt - Nhật với chủ đề “Kết nối thế giới qua Truyện dân gian và Âm nhạc”. Tham dự có ngài ITO Naoki - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Duy Lâm, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Trọng Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Tất Thắng.
Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Podcast mỗi tuần một câu chuyện: Đôi guốc của tam thể

Chú mèo tam thể soi mặt vào vại nước ở gốc cau, vuốt đi vuốt lại mấy sợi ria mép trắng như cước cho thật óng ả rồi thong thả bước ra sân tắm nắng. Gió hây hẩy, nắng nhè nhẹ vàng như mật, tam Thể khoan khoái nằm duỗi dài trên sân...
ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

ABC News: Vì sao bánh mì Việt Nam khiến người Australia 'phát cuồng'?

Trang tin tức ABC News vừa đăng tải bài viết với tiêu đề “Why are Australians obsessed with bánh mì, the Vietnamese roll with the complex history?” (Tạm dịch: Vì sao người Australia “mê” bánh mì Việt Nam, món ăn giản dị chứa đựng câu chuyện lịch sử đặc biệt), phản ánh sức hút ngày càng lớn của bánh mì Việt trên đất Australia.
Podcast truyện ngắn: Kỷ vật cuối cùng

Podcast truyện ngắn: Kỷ vật cuối cùng

Chiếc đồng hồ cũ kỹ nằm im lìm trong hộp gỗ, phủ đầy bụi thời gian. Đó là kỷ vật giản dị, chứa đựng cả một kho tàng ký ức về người bà đã khuất với biết bao câu chuyện, những hồi ức đẹp đẽ về một thời đã qua...
Ly sữa chua... “chát”!?

Ly sữa chua... “chát”!?

Vị thanh mát của ly sữa chua đánh đá post lên mạng hôm ấy giờ chỉ còn trong mường tượng, nhưng dư vị chua ít, chát nhiều còn đọng lại và phảng phất gần xa ở Hà Tĩnh.
Thắp sáng tinh thần từ bi và hướng thiện

Thắp sáng tinh thần từ bi và hướng thiện

Đại lễ Phật đản được tổ chức tại hơn 300 ngôi chùa lớn, nhỏ trên địa bàn Hà Tĩnh là dịp để cộng đồng nhìn nhận những giá trị sống tích cực, lan tỏa tinh thần từ bi, hướng thiện của Phật giáo.
Podcast tản văn: Vàng nắng vàng đồng

Podcast tản văn: Vàng nắng vàng đồng

Sinh ra và lớn lên ở quê, những cảnh vật, con người nơi đây đã quá quen thuộc với tôi. Tôi yêu dòng sông như dải lụa xanh uốn lượn ôm trọn xóm thôn; yêu những hàng bằng lăng tím lịm chạy dọc theo con đường làng; yêu cả những tường rào được phủ sắc hoa tigon đỏ tươi như màu máu con tim trong bài thơ tình lãng mạn của ai đó...
Podcast truyện ngắn: Bí mật dưới chân đèn

Podcast truyện ngắn: Bí mật dưới chân đèn

Tuổi trẻ của mẹ tôi là một phần ký ức đẹp đẽ của hai người lính. Tôi lại là con gái của mẹ. Đó là một nỗi niềm sâu kín. Kỷ vật này, tôi sẽ thay mẹ mình giữ mãi...