Nỗ lực chống ma túy biến thành 'xung đột vũ trang' của ông Trump

Không lâu trước đây, khi phát hiện một chiếc xuồng hay tàu bị nghi ngờ chuyển ma túy trái phép vào Mỹ, lực lượng tuần duyên sẽ tiến hành ngăn chặn mục tiêu, khám xét rồi giao những người trên phương tiện cho giới chức.

Dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump, công việc trở thành nhiệm vụ của Bộ Chiến tranh. Ngày 15/9, trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Donald Trump thông báo lực lượng Mỹ đã thực hiện cuộc không kích nhằm vào "xuồng chở ma túy" từ Venezuela hướng đến Mỹ, khi nó đang ở vùng biển quốc tế thuộc khu vực do Bộ tư lệnh phía Nam (SOUTHCOM) chịu trách nhiệm.

Video do ông Trump đăng tải cho thấy chiếc xuồng đang trôi trên biển, sau đó một vụ nổ lớn khiến nó bốc cháy. Tổng thống cho biết toàn bộ ba người trên xuồng thiệt mạng trong cuộc không kích.

Chưa đầy hai tuần trước đó, Tổng thống tuyên bố quân đội Mỹ đã đánh chìm một "xuồng chở ma túy" từ Venezuela, hạ 11 người được cho là thành viên băng đảng Tren de Aragua. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth lúc bấy giờ khẳng định Mỹ có "toàn quyền tuyệt đối để làm điều đó".

"Chúng tôi đã cho nổ tung một chiếc xuồng chở ma túy và 11 tên khủng bố ma túy giờ đây đều nằm dưới đáy đại dương", Bộ trưởng Hegseth nói. "Nếu những kẻ khác vẫn cố làm điều tương tự, chúng sẽ gặp kết cục y hệt".

Tuy nhiên, Nhà Trắng không cung cấp bằng chứng cho thấy cả hai chiếc xuồng đều chở ma túy hay chúng đang thực sự hướng tới Mỹ. Mặt khác, một báo cáo gần đây của Liên Hợp Quốc về các nước sản xuất ma túy thậm chí không nhắc đến Venezuela, trong khi các nước láng giềng Colombia, Bolivia và Peru lại đứng đầu danh sách.

"Tôi không quan tâm những điều Liên Hợp Quốc nói", Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio phát biểu sau cuộc không kích đầu tiên. "Liên Hợp Quốc không biết họ đang nói về cái gì".

Trong vụ không kích đầu tiên, một số nhà quan sát bày tỏ hoài nghi về khả năng một chiếc xuồng thô sơ gắn động cơ ngoài như vậy có thể vượt qua quãng đường 2.000 km để đến Mỹ như lời Tổng thống Trump nói. Washington cũng không đưa ra thông tin nào chứng minh rằng những người trên xuồng là thành viên băng đảng Tren de Aragua ở Nam Mỹ.

Ngoại trưởng Rubio mô tả các cuộc tấn công "xuồng đến từ Venezuela" là hoạt động nằm trong "chiến dịch chống ma túy". "Chúng tôi sẽ đối đầu với các băng đảng ma túy ở bất cứ đâu hay bất cứ nơi nào họ chống lại lợi ích của Mỹ", ông nhấn mạnh.

Trong thông báo gửi quốc hội Mỹ được Nhà Trắng công bố ngày 2/10, Tổng thống Donald Trump cho biết nước này "đang trong cuộc xung đột vũ trang" với các băng đảng ma túy bị Washington coi là tổ chức khủng bố.

"Tổng thống Trump coi các băng đảng ma túy là nhóm vũ trang phi nhà nước, tổ chức khủng bố và hành động của chúng cấu thành một cuộc tấn công vũ trang nhằm vào Mỹ", thông báo có đoạn.

Ông Trump cho biết đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh Mỹ triển khai hoạt động chống lại những nhóm này theo luật xung đột vũ trang.

Quy tắc mới của Nhà Trắng đang làm dấy lên lo ngại trong giới chuyên gia về luật quân sự và luật quốc tế. "Đây là một tiền lệ cực kỳ nguy hiểm", Geoff Corn, sĩ quan lục quân Mỹ lâu năm, hiện là giám đốc Trung tâm Luật và Chính sách Quân sự tại Đại học Công nghệ Texas, nhận xét.

"Nếu bạn có thể phát động tấn công bất kỳ mối đe dọa tội phạm nào đối với Mỹ, vậy ranh giới nằm ở đâu? Theo tôi, thậm chí không có cơ sở hợp lý nào để khẳng định đây là một hành động tự vệ quốc gia", ông nói thêm.

"Toàn bộ khuôn khổ mà chính quyền Trump đang cố gắng đưa ra sẽ có vẻ xa lạ với rất nhiều người, bởi với họ, không đời nào cuộc chiến chống ma túy lại là một cuộc xung đột vũ trang", Scott Anderson, cựu nhà ngoại giao Mỹ, chuyên gia về luật pháp quốc tế và chính sách an ninh quốc gia tại viện nghiên cứu Brookings, bình luận.

"Điều này tiềm ẩn những hậu quả trong tương lai. Chiến lược trước đây Mỹ theo đuổi nhằm chống ma túy cùng các hành vi buôn lậu khác ở Caribe là hợp tác đa phương và phối hợp trấn áp. Việc này sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều khi các đối tác nghĩ họ khó có thể tin tưởng bạn sẽ không làm những điều mà họ coi là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế", ông giải thích.

Giáo sư Corn cho hay những thay đổi trong cách tiếp cận của chính quyền Trump có thể khiến các đồng minh lo ngại nhưng nó lại có khả năng được công chúng Mỹ ủng hộ. "Nó mang lại lợi thế chính trị", ông nói. "Mọi người sẽ nghĩ rằng cuối cùng chúng ta đã có một Tổng thống mạnh tay với nạn buôn bán ma túy".

Dù vậy, những lo ngại của các chuyên gia luật pháp quốc tế đã bị chính quyền Trump bác bỏ. "Tiêu diệt các thành viên băng đảng đã đầu độc người dân của chúng ta là cách sử dụng quân đội tốt nhất và cao cả nhất", Phó tổng thống JD Vance đăng hôm 13/9.

Khi một người có ảnh hưởng trên mạng xã hội hồi đáp ông Vance rằng việc giết hại công dân của quốc gia khác mà không thông qua bất kỳ thủ tục tố tụng nào chính là "tội ác chiến tranh", Phó tổng thống Vance chỉ trả lời ngắn gọn: "Tôi không quan tâm anh gọi nó là gì".

Theo ABC News, AFP, Reuters