Tham vọng đổi đời và vòng xoáy nợ nần vì đa cấp lừa đảo

Tháng 12 năm 2024, chị N.T.K (xã Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) tham gia hệ thống kinh doanh thực phẩm chức năng mang tên Ngưu Chương Chi. Tin lời bạn bè, chị đã vay mượn người thân để góp hơn 100 triệu đồng.

“Ban đầu họ nói mua sản phẩm vừa có hàng dùng, vừa được hoàn tiền, lại thêm lãi nếu mời người khác vào hệ thống. Nhưng chỉ chưa đầy 1 tháng, hệ thống sập, tiền mất, sản phẩm hứa hẹn cũng chẳng thấy đâu. Giờ phải vay mượn để trả nợ” – chị K. nghẹn ngào.

Không riêng chị K, nhiều hộ gia đình ở Hà Tĩnh đã sa vào chiếc bẫy này. Hộ ít thì mất 100 – 200 triệu đồng, hộ nhiều lên đến vài tỷ. Tiền mất chưa phải là tất cả, nhiều người rơi vào trạng thái uất ức, trầm cảm, thậm chí không dám kể ra vì sợ bị chê trách là “tham lam”.

Chị H.T.X (xã Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) tâm sự: “Tiền thì mất, tình cảm cũng rạn nứt. Tôi vốn không muốn nói ra, nhưng nếu im lặng thì nhiều người khác sẽ tiếp tục dẫm lên vết xe đổ.”

Không chỉ dừng lại ở thực phẩm chức năng, nhiều đối tượng lừa đảo còn khoác lên chiêu trò một vỏ bọc “công nghệ cao” với tên gọi Matrix Chain, CachBack Pro, TCIS, BTC... Chúng tự xưng là “chuyên gia tài chính”, “tiến sĩ công nghệ”, thường xuyên tổ chức hội thảo trực tuyến, khoe ảnh xe sang, biệt thự để tạo lòng tin. Các nhóm Zalo, Telegram với hàng nghìn thành viên được lập ra, mỗi ngày dồn dập tin nhắn “xuống tiền ngay kẻo lỡ cơ hội”. Lợi nhuận được hứa hẹn lên đến 30 – 40%/tháng, cao gấp nhiều lần lãi suất ngân hàng. Người đầu tư không chỉ nhận lãi mà còn được “hoa hồng” nếu kéo thêm người.

Chị N.T.S - một nạn nhân ở xã Thạch Hà kể: “Ban đầu tôi thử vài triệu, thấy rút được tiền nên tin tưởng. Tôi vay thêm cả trăm triệu đồng, lại rủ bạn bè tham gia. Ai ngờ tất cả chỉ là cái bẫy. Giờ mất hết, bạn bè cũng trách móc, gia đình thì xung đột.”

Đa cấp trá hình không mới và đã nhiều lần được cảnh báo trên các phương tiện thông tin. Thế nhưng chiêu trò này vẫn được lặp lại, với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Nhiều người vì ham lợi nhuận, vì tin người quen giới thiệu, đã trở thành miếng mồi béo bở cho những chiếc “vòi hút máu”. Nhiều người già đã dốc sạch những đồng bạc gom góp cả đời để dưỡng già mang đi đầu tư. Nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản với quy mô lớn đã được triệt phá cho thấy tầm ảnh hưởng lớn của hoạt động đa cấp biến tướng.

Trong năm 2025, lực lượng chức năng đã triệt phá nhiều đường dây lừa đảo đa cấp quy mô lớn, trong đó có không ít nạn nhân là người dân Hà Tĩnh. Điển hình nhất là đường dây tiền ảo PaynetCoin (PAYN), vừa bị Công an tỉnh Phú Thọ triệt phá. Đường dây lừa đảo theo mô hình đa cấp này đã huy động hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Hay như vào tháng 2 năm 2025, Công an tỉnh Hà Tĩnh phối hợp các đơn vị, lực lượng trong và ngoài nước triệt phá đường dây lừa đảo xuyên quốc gia dưới hình thức đầu tư tiền điện tử Bitcoin (BTC) trên ứng dụng UNISAT.

Thiếu tá Đào Huy Hoàng - Phó Trưởng phòng CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu và môi trường, Công an Hà Tĩnh cho biết: “Nhiều tổ chức, cá nhân bán hàng đa cấp nhưng thực chất là lôi kéo, dụ dỗ người tham gia bỏ tiền đầu tư và hứa hẹn lợi nhuận cao. Hàng hóa thì chỉ là hình thức còn mục tiêu chính là thu lợi từ phí tham gia và chiêu mộ người khác vào hệ thống. Một số trường hợp thì hội thảo giới thiệu sản phẩm không rõ nguồn gốc, không đăng ký hoạt động đúng quy định. Những hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người dân.”

Theo báo cáo của Sở Công thương Hà Tĩnh, hiện toàn tỉnh có 11 đơn vị đa cấp hợp pháp, với hơn 8.900 người tham gia. Tuy nhiên, việc quản lý các hệ thống không phép hoặc trá hình gặp nhiều khó khăn. Ông Võ Tá Nghĩa, Phó Giám đốc Sở Công thương, cho biết: “Chúng tôi tập trung giám sát các đơn vị được cấp phép. Còn đối với các mô hình đa cấp biến tướng hay núp bóng công nghệ, tiền ảo phát sinh liên tục nên việc nắm bắt, xử lý rất khó khăn. Người dân cần cảnh giác, tự trang bị kiến thức pháp luật để nhận diện và tố giác kịp thời.”

Đa cấp không xấu, nếu vận hành đúng pháp luật. Nhưng những biến tướng đầy thủ đoạn đã khiến xã hội mất niềm tin, còn nạn nhân thì rơi vào vòng xoáy nợ nần. Do đó, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn từ chính quyền và cơ quan chức năng. Nhưng trên hết, mỗi người dân cần tỉnh táo trước những lời hứa “lợi nhuận khủng”, đừng vì giấc mơ đổi đời chóng vánh mà tự biến mình thành nạn nhân. “Đổi đời” không đến từ may rủi, mà chỉ đến từ lao động chân chính.