Nửa đêm ngày 1/10 (giờ Việt Nam), khi những ánh đèn cuối cùng tại các văn phòng liên bang ở Washington D.C. vụt tắt, báo hiệu đợt đóng cửa chính phủ đầu tiên sau gần 7 năm, thì ở một góc khác của thế giới tài chính, một cơn sốt lại bùng lên dữ dội.
Trên sàn giao dịch New York, giá vàng giao ngay đã xô đổ mọi kỷ lục, chạm mốc 3.890 USD/ounce. Đà tăng không dừng lại ở đó. Chỉ vài giờ sau, các hợp đồng tương lai tiếp tục leo dốc, tiến sát ngưỡng tâm lý 4.000 USD/ounce.
Sự kiện này không chỉ là một con số khô khan trên bảng điện tử. Nó là đỉnh điểm của một chuỗi những bất ổn đã âm ỉ cháy suốt năm nay, biến vàng từ một kênh đầu tư truyền thống trở thành tâm điểm của mọi sự chú ý. Nhưng liệu cú sốc từ việc chính phủ Mỹ đóng cửa có phải là nguyên nhân duy nhất, hay nó chỉ là "giọt nước tràn ly" cho một bức tranh kinh tế toàn cầu vốn đã đầy biến động?
Tính từ đầu năm đến nay, đây đã là lần thứ 39 kim loại quý này lập đỉnh mới.

Bên trong cơn bão hoàn hảo
Tuy nhiên, nếu chỉ nhận định việc chính phủ Mỹ đóng cửa khiến giá vàng bị tác động thì đó là một cái nhìn phiến diện. Michael Field, chiến lược gia trưởng tại Morningstar, đã nhận định một cách sâu sắc rằng sự kiện này chỉ là "giọt nước tràn ly". Ngòi nổ đã được châm, nhưng thuốc súng đã được tích trữ từ rất lâu bởi một tổ hợp các yếu tố.
Di sản từ các cuộc chiến thương mại
Từ đầu năm, hàng loạt chính sách thuế quan của chính quyền Mỹ đã tạo ra những cơn địa chấn trên khắp các thị trường. Chi phí sản xuất tăng cao, doanh nghiệp lao đao, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, và thị trường việc làm suy yếu.
Lạm phát có dấu hiệu quay trở lại trong khi tốc độ tuyển dụng lao dốc. Niềm tin vào tương lai kinh tế đã bị bào mòn nghiêm trọng, tạo ra một môi trường lý tưởng cho sự lên ngôi của vàng.
"Cơn khát vàng" của các ngân hàng trung ương
Một động lực thầm lặng nhưng cực kỳ mạnh mẽ đằng sau đà tăng của vàng là lực mua khổng lồ từ các ngân hàng trung ương trên toàn cầu. Trong nhiều năm, họ đã không ngừng tích trữ vàng để đa dạng hóa kho dự trữ ngoại hối, giảm sự phụ thuộc vào đồng USD và phòng ngừa rủi ro địa chính trị.
Động thái này không chỉ tạo ra một nguồn cầu ổn định mà còn phát đi một tín hiệu mạnh mẽ về sự mất niềm tin vào các loại tiền tệ truyền thống.
Fed "tiếp lửa" và đồng USD suy yếu
Bối cảnh lãi suất thấp là một yếu tố không thể không nhắc đến. Trước đó vào tháng 9, Fed đã hạ lãi suất và phát tín hiệu có thể sẽ có thêm hai đợt cắt giảm nữa trong năm.
Về lý thuyết, lãi suất thấp làm giảm sức hấp dẫn của các tài sản mang lại lợi tức như trái phiếu kho bạc Mỹ, đồng thời khiến đồng USD yếu đi. Vì vàng được định giá bằng USD, một đồng bạc xanh yếu hơn sẽ làm cho vàng trở nên rẻ hơn đối với các nhà đầu tư nắm giữ những đồng tiền khác, từ đó kích thích nhu cầu.
Bất ổn địa chính trị dai dẳng
Cuối cùng, không thể bỏ qua bối cảnh địa chính trị toàn cầu với các cuộc xung đột lớn ở Gaza và Ukraine vẫn chưa có hồi kết, cùng với những bất ổn chính trị ở châu Âu. Tất cả những yếu tố này hợp lại tạo thành một "cơn bão hoàn hảo", đẩy nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn tuyệt đối mà chỉ vàng mới có thể mang lại.
Lời cảnh báo cho những "cái đầu nóng"
Câu hỏi lớn nhất lúc này là đà tăng sẽ đi về đâu? "Thực tế, chúng ta mới chỉ ở giai đoạn đầu", Philippe Gijsels, Giám đốc chiến lược của BNP Paribas Fortis, ví von bằng ngôn ngữ bóng chày. "Mới chỉ ở hiệp 2 hay 3 thôi. Hiện tại, vàng và các khoản đầu tư liên quan chỉ chiếm khoảng 2% danh mục trung bình toàn cầu".
Đồng quan điểm, Joni Teves, chiến lược gia tại UBS, cho rằng vàng vẫn đang "bị định giá thấp so với tiềm năng" và sẽ ngày càng được coi là một phần cốt lõi trong phân bổ tài sản chiến lược của các nhà đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, con đường lên đỉnh của vàng chưa bao giờ bằng phẳng. Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) của Mỹ từng cảnh báo rằng kim loại quý có thể biến động rất mạnh. Trong giai đoạn kinh tế bất ổn, "người hưởng lợi nhiều nhất từ vàng lại thường là bên bán".
Cần nhớ rằng, ngay trong đà tăng ấn tượng từ đầu năm, vàng cũng đã có những đợt điều chỉnh giảm ngắn hạn. Điều này cho thấy không có gì là chắc chắn tuyệt đối. Việc đầu tư vào vàng đòi hỏi một sự hiểu biết sâu sắc, một cái đầu lạnh và một chiến lược rõ ràng, thay vì chạy theo tâm lý đám đông. Các nhà đầu tư cần phải cảnh giác với các chiêu trò lừa đảo và sản phẩm vàng giả luôn rình rập khi thị trường nóng lên.
Tóm lại, việc giá vàng chạm kỷ lục mới không phải là một sự kiện đơn lẻ gây ra bởi một cuộc khủng hoảng chính trị nhất thời ở Mỹ. Nó là sự hội tụ của các dòng chảy lớn về kinh tế, chính trị và chính sách tiền tệ toàn cầu.