Theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, môn Ngữ văn sẽ lấy các kỹ năng giao tiếp đọc, viết, nói và nghe làm trục chính xuyên suốt nhằm đáp ứng yêu cầu định hướng phát triển năng lực theo hướng mở. Đề thi Ngữ văn cũng không còn lấy ngữ liệu từ sách giáo khoa làm quy chuẩn. Sự thay đổi trong cấu trúc, nội dung đề thi mang đến những lo lắng cho các sĩ tử chuẩn bị tham dự Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.
Trước yêu cầu đổi mới dạy và học môn Ngữ văn hiện nay, đòi hỏi học sinh phải tìm ra phương pháp học mới giúp tăng khả năng đọc hiểu, viết lách và cảm nhận tác phẩm. Các thầy cô cũng phải thay đổi phương pháp giảng dạy, bám sát những mục tiêu của chương trình để xây dựng kế hoạch dạy học, kiểm tra, đánh giá học sinh... sát yêu cầu đặt ra.
Thầy Phan Thế Toàn – Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Du (Nghi Xuân) chia sẻ: “Mục tiêu của chương trình Ngữ văn mới là hướng tới dạy học phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Vì vậy, quá trình giảng dạy, giáo viên cần nắm vững đặc trưng thể loại, giúp học sinh tìm hiểu các yếu tố nghệ thuật, kết hợp với tri thức và vốn sống của các em để đọc, hiểu ý nghĩa của các văn bản”.
Thầy Toàn cũng khẳng định, quy định mới của Bộ GD&ĐT về việc không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa trong các đề thi định kỳ, thi tốt nghiệp THPT là một bước đi đúng hướng nhằm cải thiện chất lượng giáo dục, giúp học sinh thỏa sức sáng tạo và thể hiện được suy nghĩ của cá nhân nhiều hơn. Chính vì thế, để triển khai thực hiện hiệu quả yêu cầu đổi mới, thời gian qua, từ hướng dẫn của sở, nhà trường đã có những đợt tập huấn, trao đổi kinh nghiệm. Giáo viên tổ bộ môn cũng thường xuyên tổ chức trao đổi chuyên môn, dạy học, dự giờ theo hướng nghiên cứu bài học để đúc kết những kinh nghiệm hữu ích.
Từ sự chỉ đạo của ngành, của các nhà trường, giáo viên Ngữ văn đã có những thay đổi để thích ứng theo chương trình giáo dục phổ thông mới, đó là chú trọng dạy kĩ năng cho học sinh.
Cô Hoàng Thị Hằng – giáo viên Ngữ văn Trường THPT Can Lộc chia sẻ: “Sự đổi mới của chương trình khiến lối truyền đạt một chiều trong những giờ Ngữ văn dần bị thay thế. Thay vào đó là giáo viên tăng cường tương tác cùng các kỹ năng nói, viết, tư duy của môn học cho các em. Từ chỗ học sinh học được gì sẽ chuyển sang cách tiếp cận ra sao, làm được gì từ chính các bài học đó. Vậy nên, chúng tôi đã đổi mới phương pháp dạy học với các hình thức như: vấn đáp, làm việc nhóm, dạy học theo dự án, phương pháp trò chơi... Cùng đó là việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phục vụ hiệu quả cho quá trình dạy học”.
Từ sự đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá định kỳ, học sinh cũng dần làm quen với cách thức tiếp cận kiến thức, bài giảng mới.
Em Hoàng Trà My – học sinh lớp 12C, Trường THPT Lê Quý Đôn (Thạch Hà) cho biết: “Việc tăng cường tương tác giữa giáo viên với học sinh và giữa học sinh với nhau tạo không khí học tập hào hứng, dễ hiểu. Trong mỗi giờ học các giáo viên thường lồng ghép thêm những thước phim, câu chuyện để học sinh hiểu, tiếp thu dễ dàng hơn nội dung cốt lõi của bài học. Thông qua phương pháp đổi mới, chúng em đã rèn luyện được các kỹ năng, tự tin hơn khi bày tỏ quan điểm, cảm nhận về tác phẩm văn học hay một vấn đề nghị luận xã hội”.
Ngữ văn là môn học đặc biệt quan trọng trong nền giáo dục truyền thống và hiện đại. Môn học này không chỉ giúp học sinh phát triển khả năng ngôn ngữ, kỹ năng viết và đọc hiểu mà còn mở rộng tầm nhìn, sự hiểu biết về văn hóa, lịch sử, xã hội. Chính vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá là một xu thế tất yếu. Điều quan trọng chính là mỗi thầy cô cùng nỗ lực linh hoạt đổi mới, sáng tạo, thổi hồn vào mỗi giờ lên lớp, giúp học sinh cùng chủ động, tự tin tiếp cận kiến thức.
Để đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá, ngay từ đầu năm học, Sở GD&ĐT đã quán triệt chủ trương. Tiếp đó, ngành ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ, giáo viên về xây dựng câu hỏi kiểm tra đánh giá định kỳ, đề thi tốt nghiệp THPT theo định hướng đổi mới; tổ chức sinh hoạt chuyên môn liên trường để giáo viên chia sẻ kinh nghiệm về đổi mới kiểm tra đánh giá.
Cùng với việc chỉ đạo các nhà trường xây dựng ngân hàng câu hỏi, đề thi, đề tham khảo, ngành cũng phát huy vai trò đội ngũ giáo viên cốt cán trong việc thẩm định, biên tập các câu hỏi, đề thi để các cơ sở giáo dục khai thác, sử dụng. Thời gian tới, ngành sẽ tổ chức các đợt thi thử theo hình thức trực tiếp, trực tuyến giúp giáo viên, học sinh có thêm kỹ năng trong quá trình ôn tập, dạy học, rèn luyện kỹ năng làm bài, tích lũy kiến thức chuẩn bị cho kỳ thi.
