Sau vụ việc mà giới lãnh đạo châu Âu coi là “gây sốc” khi Belarus điều tiêm kích MiG-29 áp sát máy bay chở khách Boeing 737 của hãng hàng không Ryanair từ Hy Lạp đến Litva, buộc phải đổi chặng bay và hạ cánh xuống Minsk, EU đã phát đi lời kêu gọi về giá trị dân chủ với Belarus thay vì chỉ tập trung vào những trừng phạt và lệnh cấm bay với các hãng hàng không Belarus, hiện chưa được thực thi.
 |
| Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen trao cành ô-liu 3 tỷ euro cho Belarus. |
Trả lời truyền thông châu Âu sau cuộc họp thượng đỉnh của nhóm 27 thành viên EU, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố rằng gói đầu tư và kinh tế trị giá 3 tỷ euro (khoảng 3,67 tỷ USD) của EU sẽ “sẵn sàng đến với Belarus, khi nước này trở thành “quốc gia dân chủ”.
Tờ RT bình luận tuyên bố của bà Ursula von der Leyen như cách tuyên bố thông thường của phương Tây “trao củ cà rốt” để lôi kéo những quốc gia khác đạt được những giá trị dân chủ như quy ước của châu Âu.
“Cây gậy” ở đây là những lời đe dọa trừng phạt kinh tế, lệnh cấm bay nhằm vào các hãng hàng không Belarus và hạn chế máy bay của các nước thành viên EU bay qua nước này.
Một số hãng hàng không có trụ sở tại EU đã tuyên bố sẽ tránh bay qua Belarus, bao gồm Scandinavian SAS, LOT của Ba Lan, Wizzair của Hungary và Lufthansa của Đức. Công ty Ryanair của Ireland vẫn chưa tuyên bố về lệnh hạn chế bay, mặc dù Giám đốc điều hành Michael O"Leary đã gọi vụ việc về chiếc tiêm kích MiG-29 là “không tặc do nhà nước bảo trợ”.
Châu Âu vẫn cần phải đợi một cuộc họp Hội đồng Bộ trưởng để chính thức thông qua các lệnh cấm bay với Belarus. Cho đến nay, các đe dọa trừng phạt kinh tế mới được đưa ra.
Thủ tướng Đức Angela Merkel nói với các phóng viên hôm thứ Ba sau hội nghị thượng đỉnh EU đã quyết định mở rộng các biện pháp trừng phạt đối với Belarus và đưa các cá nhân và tổ chức mới vào danh sách đen. Bà không đề cập đến lệnh cấm bay nói trên nhằm vào Belarus.
“Chúng tôi yêu cầu Belarus ngay lập tức trả tự do cho cả hai người bị bắt giữ [nhà hoạt động Roman Protasevich và Sofia Sapega]. Chúng tôi tin rằng Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) nên khẩn trương điều tra vụ việc [với việc buộc hạ cánh của Ryanair]” - bà nói.
“Chúng tôi đã yêu cầu các bộ trưởng ngoại giao của [các nước EU] đưa những cá nhân và tổ chức mới vào danh sách trừng phạt và đưa ra quyết định về các biện pháp trừng phạt kinh tế có mục tiêu mới” - Thủ tướng Đức lưu ý thêm, “nhiều chính trị gia Belarus và Tổng thống [Alexander] Lukashenko” đã trong danh sách đen.
Với việc châu Âu chìa thêm một cành ô-liu trị giá 3 tỷ euro với Belarus để nước này thực hiện theo các giá trị dân chủ của châu Âu, chính quyền của Tổng thống Lukashenko có thể sẽ không mấy mặn mà.
Với một sự so sánh, RT cho biết, hiện tại, các khoản trợ cấp năng lượng của Nga cho Belarus ước tính trị giá hơn 5 tỷ euro hàng năm.
Chưa kể, Minsk cũng đã nếm đủ những trái đắng từ việc “hướng Tây” với chiếc ghế của ông Lukashenko. Đến nay, những phe đối lập Belarus được châu Âu bảo trợ, người đã từng tranh cử Tổng thống Belarus thất bại đã liên tục kêu gọi châu Âu ban lệnh cấm nhằm vào chính đất nước mình.
Trong một diễn biến liên quan đến vụ việc này, Đại sứ của Latvia tại Belarus đã bị trục xuất hôm 24/5 sau việc Bộ trưởng Ngoại giao Latvia Edgars Rinkevics và Thị trưởng Riga Martins Stakis hạ lá cờ chính thức của Belarus khỏi màn trình diễn Giải vô địch khúc côn cầu trên băng và thay thế nó bằng biểu ngữ đỏ trắng được sử dụng của phe đối lập Belarus.
Theo tường thuật của truyền thông Nga, chuyến bay Ryanair của hãng Vilnius cất cánh từ Athens đã buộc phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay quốc tế Minsk vào ngày 23/5 sau khi có báo cáo về mối đe dọa đánh bom. Máy bay đã hạ cánh an toàn và không có bom nào được tìm thấy trên khoang.
Roman Protasevich, một trong những người đồng sáng lập kênh Nexta Telegram, vốn bị coi là cực đoan ở Belarus, cũng có mặt trong số các hành khách. Protasevich, hiện đang sống ở Litva và bị truy nã ở Belarus, đã bị giam giữ sau khi máy bay hạ cánh xuống thủ đô Belarus.
Máy bay rời Minsk và tiếp tục đến Vilnius vào cuối ngày Chủ nhật. Sau đó, có thông tin cho rằng Sofia Sapega quốc tịch Nga đã bị giam giữ cùng với Protasevich.
 |
| Sofia Sapega quốc tịch Nga, bạn gái của nhà báo đối lập Belarus. |
Hôm 25/5, cha cô, ông Sergei Dudich nói với TASS rằng, con gái ông bị giam giữ tại sân bay Minsk, đã được đưa đến cơ sở giam giữ của Ủy ban An ninh Nhà nước Belarus (KGB) và sẽ bị giam trong hai tháng .
“Đúng vậy, cô ấy đã bị đưa đến một cơ sở giam giữ của KGB. Thời hạn giam giữ của cô ấy đã được gia hạn thêm hai tháng” - ông cho biết và không giải thích thêm về lý do bị giam giữ của cô Sapega.
Sapega bị nghi ngờ phạm tội có thể bị trừng phạt và không được tiết lộ chi tiết.
