Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!

(Baohatinh.vn) - Nghiên cứu về lịch sử, triết gia - nhà sử học Will Durant đã đúc rút: “Triết lý của sử giúp chúng ta thấy hiện tại dưới ánh sáng của dĩ vãng”(*). Bởi vậy, trong thế đứng hôm nay, chúng ta phải nhớ đến những bước đi đầu tiên của chính quyền non trẻ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mà người “dẫn dắt” là Hồ Chí Minh.

Ngày 2/9/1945, trong bầu không khí phấn khởi không gì diễn tả nổi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố: Việt Nam độc lập và nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Lời tuyên bố cho thấy quan điểm nhất quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh dưới ngọn cờ độc lập. Chính ngọn cờ ấy đã dẫn đường cho việc thành lập tổ chức tiền thân của Đảng và Đảng Cộng sản Việt Nam, tổ chức lực lượng làm cách mạng trong cao trào 1930 - 1931, 1936 - 1939, 1939 - 1945. Lịch sử đã nhìn những biến động ấy như một quá trình mà đỉnh cao là Cách mạng tháng Tám 1945.

Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (Ảnh tư liệu)

Bởi lý do quan trọng đó nên tiếp cận văn bản Tuyên ngôn độc lập, trước hết phải ghi nhớ những biến động chính trị đầu thế kỷ XX để hiểu về khát vọng độc lập, giá trị của trí tuệ Hồ Chí Minh và định hướng xây dựng nhà nước Việt Nam mới. Từ đó, mỗi người tâm huyết hơn đối với sứ mệnh xây dựng đất nước hôm nay với ý thức rằng, hậu duệ sẽ đánh giá những bước đi của quá khứ.

Cũng với tinh thần “biết ơn”, nhắc tới Tuyên ngôn độc lập, mỗi người phải ghi nhớ sâu sắc dấu ấn cá nhân của người chấp bút khi Người đã sử dụng “bộ lọc vĩ đại” (chữ dùng của GS Mai Quốc Liên) đúc kết các tiến bộ của nhân loại, nổi bật là văn minh phương Tây với tinh thần căn bản là cá nhân bình đẳng, để phục vụ cho lợi ích dân tộc.

Khi viện dẫn bản tuyên ngôn năm 1776 của nước Mỹ và tuyên ngôn của Cách mạng Pháp năm 1791 trong Tuyên ngôn độc lập là Người bày tỏ hiểu biết sâu sắc chân lý về bình đẳng, tự do và muốn truyền nhận thức ấy tới đồng bào. Đằng sau lời khẳng định các quyền căn bản ấy cũng là cam kết về đảm bảo các quyền con người khi chính thể mới vận hành.

Cũng từ tinh thần các quyền căn bản mà nền dân chủ cộng hòa đã được chính thức hóa qua cuộc bầu cử toàn dân ngày 6/1/1946. Với việc “hưởng dụng quyền dân chủ” (Hồ Chí Minh), quốc dân đã bầu 333 đại biểu vào Quốc hội, trong đó, Việt Minh chiếm 120 ghế, 70 ghế thuộc các đảng phái khác và 143 ghế không đảng phái. Từ đó về sau, với tư cách là người đứng đầu đất nước, Hồ Chí Minh đã tiến hành nhiều biện pháp để thực hành dân chủ rộng rãi mà mấu chốt là xây dựng chính phủ đoàn kết dân tộc.

Rộng hơn một bản tuyên ngôn, thông qua lời lẽ tuyên bố và luận tội kẻ thù, Hồ Chí Minh đã khơi dậy trong đồng bào ý chí đấu tranh chống áp bức và xây dựng tinh thần ủng hộ chính quyền non trẻ. Cần nhớ rằng, thời điểm này, ý thức về quốc gia, chính thể vẫn còn mơ hồ trong rất nhiều giai tầng do bấy lâu trong đêm trường nô lệ và chưa thoát khỏi thân phận “con dân” thuộc ý thức hệ phong kiến; hơn nữa, nội tình đất nước còn phức tạp về mặt chính trị, đảng phái. Đánh thức ý thức bản thân, ý thức về lòng tự trọng với quốc gia độc lập là bước đi quan trọng trong phương pháp thuyết phục, vận động quần chúng.

Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!

Bác Hồ và Đại tướng Nguyễn Chí Thanh bên ao sen trong dịp Người về thăm Hà Tĩnh ngày 15/6/1957 (Ảnh tư liệu)

Điều này góp phần lý giải tại sao khi đọc tuyên ngôn, Hồ Chí Minh dừng lại hỏi: “Đồng bào nghe tôi nói có rõ không?”. Cách thực hành giữa đọc văn bản và hỏi cho thấy tầm nhận thức sâu rộng về dân chủ của Hồ Chí Minh (xưng hô: Tôi và đồng bào; khoảng cách tâm thế giữa người đứng đầu và dân chúng). Đây cũng là cách “dân vận khéo” được vận dụng một cách linh hoạt, cởi mở.

Lại phải nhớ rằng, trước đó, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là những người vận động quần chúng khéo léo nhất. Họ thường tản mát trong đội quân cày cuốc, đốn củi, trong các bản làng và thôn xóm để lan rộng tinh thần ủng hộ…

Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!

Nhà sàn và ao cá Bác Hồ ngày nay là điểm tham quan thu hút du khách trong và ngoài nước

Một điều quan trọng nữa của bản tuyên ngôn mà chúng ta phải luôn ghi nhớ, ấy là văn bản chính luận mẫu mực. Văn bản cho thấy Hồ Chí Minh là người vừa có tầm tư tưởng rộng lớn, vừa có khả năng sử dụng ngôn ngữ bậc thầy.

Hồ Chí Minh trước khi là một chính trị gia đã là một trí thức chân chính, một tâm hồn khoáng đạt và giàu lòng tự trọng. Học trò của Người, cũng trong “trường” văn hóa ấy, cùng với sự ảnh hưởng từ Người, đã ghi tên vào lịch sử với tư cách là những trí thức hoạt động chính trị: Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, thậm chí cả Cù Huy Cận, Tố Hữu…

------------------------------------

* Will & Ariel Durant (Nguyễn Hiến Lê dịch), Bài học của lịch sử, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, 2006, tr.11.

  • Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!
    Tuyên ngôn độc lập và ý thức xây dựng quốc gia

    Trong hệ thống tác phẩm văn học Việt Nam, hiếm có tác phẩm vừa mang giá trị lịch sử vừa mang giá trị thời đại. Nằm trong số không nhiều ấy, “Tuyên ngôn độc lập” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định được tầm trí tuệ uyên bác và khả năng ngôn ngữ bậc thầy. Bởi thế, dẫu cách xa thời điểm công bố đã 71 năm, song bản Tuyên ngôn vẫn còn rất nhiều giá trị, góp phần củng cố nhận thức mỗi người về tinh thần dân tộc.

  • Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!
    Vang mãi bản hùng ca tháng Tám

    Thật hữu duyên khi trong những ngày mùa thu tháng Tám lịch sử này, từ Hà Tĩnh, tôi có dịp trở lại Thủ đô Hà Nội. Trong hương sắc mùa thu, trong dịu dàng đất trời, giữa Quảng trường Ba Đình rực nắng, xúc cảm về mùa thu cách mạng hào hùng của dân tộc lại trở về thật sâu đậm.

  • Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!
    Từ Ngã Sáu Ban Mê…

    Chúng tôi trở lại thành phố cao nguyên khi dư âm kỷ niệm chiến thắng Buôn Ma Thuột (10/3/1975 - 10/3/2019) vẫn còn ngân đọng trên phố phường và tâm tư cư dân bản xứ. 44 năm đã trôi qua, gương mặt phố xá đã mang dáng vẻ hiện đại nhưng ký ức về những năm tháng chống Mỹ vẫn mãi còn trong tâm khảm bao người…

  • Rộng lớn hơn một bản tuyên ngôn!
    Bác Hồ viết Di chúc

    Mở đầu năm Kỷ Dậu - 1969, như thường lệ Bác vẫn có thơ Xuân chúc Tết gửi đồng chí, đồng bào: Năm qua thắng lợi vẻ vang/ Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to/ Vì độc lập, vì tự do/ Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào/ Tiến lên, chiến sĩ đồng bào/ Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn.

Chủ đề 55 NĂM THỰC HIỆN DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH

Đọc thêm

Đại hội Đảng bộ Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2025-2030

Đại hội Đảng bộ Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2025-2030

Sáng 18/6, Đảng bộ Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Dự đại hội có các đồng chí: Trần Thế Dũng - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy Các cơ quan Đảng tỉnh; Hà Văn Hùng - Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ; Nguyễn Thị Mai Thủy - Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Các cơ quan Đảng tỉnh.
Chính quyền cơ sở phải gần dân, lắng nghe Nhân dân

Chính quyền cơ sở phải gần dân, lắng nghe Nhân dân

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu việc phân cấp, phân quyền về cơ sở gắn với việc phân bổ nguồn lực, chính quyền cơ sở phải gần dân, sát dân, lắng nghe Nhân dân để giải quyết khó khăn, vướng mắc cho người dân.
Người dân Đại Đồng làm theo lời Bác

Người dân Đại Đồng làm theo lời Bác

Phát huy tinh thần đoàn kết, đồng thuận, người dân thôn Đại Đồng, xã Mỹ Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đã cùng nhau xây dựng quê hương thành miền quê yên bình, trù phú và tràn đầy sức sống.
Hà Tĩnh nhớ mãi ơn Người

Hà Tĩnh nhớ mãi ơn Người

Mỗi dịp tháng 6 về, nỗi nhớ, niềm kính yêu Bác Hồ lại thêm dâng trào trong mỗi người dân Hà Tĩnh bởi, cách đây tròn 68 năm (15/6/1957-15/6/2025), Người đã về thăm và để lại biết bao ân tình trên mảnh đất Hồng La.
Ngọn đuốc sáng cho báo chí

Ngọn đuốc sáng cho báo chí

Tại Hội Báo toàn quốc năm 2023 với chủ đề “Đoàn kết - Chuyên nghiệp - Văn hóa - Sáng tạo”, Phó Thủ tướng chính phủ Trần Hồng Hà nhấn mạnh: “Mỗi sản phẩm báo chí phải thấm đẫm tính nhân văn, lắng đọng giá trị văn hóa dân tộc, có sức lan tỏa lớn và tạo đồng thuận trong toàn xã hội”. Phát biểu đó càng khẳng định, báo chí không thể tách rời văn hóa và văn hóa vẫn luôn “soi đường” cho báo chí đi.
Sẵn sàng vận hành đơn vị hành chính cấp xã mới (bài cuối): Đảm bảo bộ máy hoạt động thông suốt, hiệu quả

Sẵn sàng vận hành đơn vị hành chính cấp xã mới (bài cuối): Đảm bảo bộ máy hoạt động thông suốt, hiệu quả

Nguyên tắc quan trọng nhất mà BTV Tỉnh ủy, BCH Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh quán triệt nhất quán, tập trung quyết liệt là tuân thủ chặt chẽ chủ trương, định hướng của Trung ương, triển khai kịp thời để đảm bảo đúng tiến độ, kế hoạch với mục tiêu từ ngày 1/7/2025 vận hành ĐVHC cấp xã mới.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa làm việc với Hà Tĩnh về sắp xếp tổ chức bộ máy và chuẩn bị đại hội Đảng các cấp

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa làm việc với Hà Tĩnh về sắp xếp tổ chức bộ máy và chuẩn bị đại hội Đảng các cấp

Đồng chí Nguyễn Duy Lâm - Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh đề nghị Trung ương sớm triển khai phần mềm quản lý biên chế, cán bộ, công chức, viên chức các cơ quan trong hệ thống chính trị; sớm ban hành văn bản về chủ trương, định hướng sắp xếp các hội quần chúng các cấp để có cơ sở cho địa phương tổ chức thực hiện.
Giải báo chí: Hành trình của đam mê

Giải báo chí: Hành trình của đam mê

Trên hành trình của đam mê, nhiều nhà báo Hà Tĩnh đã tạo nên những tác phẩm sắc sảo, nhân văn, đạt được giải thưởng lớn… góp phần khẳng định bản lĩnh, trí tuệ của báo chí Hà Tĩnh.
Đại hội Đảng bộ Sở Xây dựng nhiệm kỳ 2025-2030

Đại hội Đảng bộ Sở Xây dựng nhiệm kỳ 2025-2030

Tại đại hội, Đảng ủy UBND tỉnh đã công bố quyết định chỉ định 9 đồng chí tham gia BCH Đảng bộ Sở Xây dựng; chỉ định đồng chí Trần Quang Tuấn – Giám đốc Sở Xây dựng giữ chức Bí thư Đảng ủy.
Báo chí Hà Tĩnh trong dòng chảy trăm năm

Báo chí Hà Tĩnh trong dòng chảy trăm năm

Tròn một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam, báo chí Hà Tĩnh tự hào đã đồng hành và lớn lên trong dòng chảy lịch sử của quê hương, đất nước. Hành trang của báo chí Hà Tĩnh hôm nay chính là sự bản lĩnh, kiên cường, tôi luyện trong khó khăn, thử thách, là sự sẵn sàng cho hội nhập, đổi mới, phát triển. Và trên hết là sự trung thành với lý tưởng của Đảng, nói lên tiếng nói của Nhân dân.