Trung bình, mỗi ngày người Việt sử dụng Facebook chừng 2,5 giờ trong 1 ngày, cao hơn trung bình thế giới 13%. Đặc biệt, 3/4 người dùng Facebook Việt nằm trong độ tuổi từ 18 tới 34.
Cũng bởi sự xuất hiện và thay đổi đột ngột hàng loạt những lề thói giao tiếp, thể hiện quan điểm, liên kết cũ nên Facebook nhận không ít lời chỉ trích tại Việt Nam. Và, nói như cách người Việt, “trăm dâu đổ đầu tằm”, “ngàn tội đổ Facebook”. Người Việt có năng suất làm việc thấp do “nghiện Facebook”. Giới trẻ Việt như một đám đông hung hãn sẵn sàng tấn công bất cứ ai khi chưa rõ tường tận căn nguyên cũng là “lỗi của Facebook”.
Một bộ phận người Việt không tiếp thu kiến thức có hệ thống mà tiếp thu những mẩu nhỏ tri thức nhặt nhạnh ở đâu đó trên thế giới ảo cũng được nâng cao quan điểm thành “dân trí thấp do Facebook”…. Nói chung, cũng như bia rượu, Facebook là “bia đỡ đạn” của vô vàn thói hư tật xấu, cũng như mọi khiếm khuyết trong xã hội.
Giới trẻ và Facebook
“Trẻ trâu” là cụm từ khá thịnh hành để chỉ những người trẻ hung hăng, thiếu lý tính, gây tổn hại hữu hình hoặc vô hình tới cá nhân hoặc tập thể khác. Năm ngoái, khi đám đông cộng đồng mạng Việt (đa phần là người trẻ) thách thức một tài khoản giả danh một chiến binh nhà nước Hồi giáo tự xưng IS, cụm từ này được Hán hóa hài hước là “sửu nhi”. Nghĩa như “trẻ trâu” nhưng “sửu nhi” là cụm từ dành riêng cho các thanh niên không thật tỉnh táo trên Facebook.
Câu hỏi đặt ra các “sửu nhi” ngày một nhiều, gây tổn hại tới cộng đồng ngày một lớn có phải lỗi của Facebook? Câu trả lời là không. Facebook là liều thuốc thử cho các cộng đồng sử dụng nó. Bởi tính kết nối, tập hợp cao, Facebook soi tỏ mọi sự thông thái hay mông muội của các cộng đồng người nhanh hơn bất cứ cuộc điều tra xã hội nào.
Nói cách khác, “sửu nhi” là khiếm khuyết sẵn có tồn tại trong lòng xã hội. Thay vì oán trách Facebook, nhìn thẳng vào những điều chưa vẹn toàn của cộng đồng để khắc phục có lẽ đúng bản chất vấn đề hơn.
Nhìn lại, Facebook đang cung cấp cho con người quá nhiều tiện ích để kết nối. Facebook cũng thúc đẩy tính minh bạch trong thông tin và đòi hỏi sự minh triết khi tiếp cận thông tin. Cũng như rượu bia, Facebook không có lỗi, lỗi lầm là ở cách người ta lạm dụng Facebook. Góc độ khác, Việt Nam đang gắng xây dựng mô hình quốc gia khởi nghiệp. Vì thế, Facebook là sàn giao dịch ý tưởng, không gian sáng tạo tập thể không thể tốt hơn.
Nên, đừng vội than van rằng con người đang bị “Robot hóa” trong bức ảnh sáng lập viên Facebook Mark Zuckerberg đi giữa “rừng người” ngồi dán mắt vào công nghệ. Đó chỉ là lời cảnh tỉnh để từng cộng đồng căn chỉnh lại hệ thống, để Facebook là công cụ thúc đẩy phát triển thay vì là sân chơi của “sửu nhi”!
