Nghi Xuân trong miền nhớ...

(Baohatinh.vn) - Nghi Xuân (Hà Tĩnh), trong nỗi nhớ đằm sâu của tôi là miền đất cổ xưa với nhiều thắng cảnh, nhiều danh nhân tài hoa và các di sản văn hóa phi vật thể nổi tiếng... Nghi Xuân, trong cảm nhận hôm nay là miền quê đầy sức sống, không ngừng vươn lên, hòa nhịp cùng thời đại...

Một chiều tháng sáu năm 2020, trong một cuộc gặp gỡ với các văn nhân tại Nghi Xuân, tôi đã có cơ hội được lên du thuyền Giang Đình cổ độ với lời mời gọi: “Du thuyền sẽ cho bạn được đắm mình trong một không gian Nghi Xuân mới”.

Thấy tôi đứng đầu mũi thuyền, anh Trần Quốc Lâm - Giám đốc Công ty Cổ phần Song Ngư Sơn - Giang Đình đến bên chạm ly.

- Đẹp quá anh ạ!

- Đây là “Đan Nhai quy phàm” một trong Nghi Xuân bát cảnh đó em!

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Du thuyền Giang Đình cổ độ. Ảnh tư liệu Đậu Hà

Tôi nhìn du thuyền xuôi về Cửa Hội, ngẫm nghĩ mãi về “Đan Nhai quy phàm”. Theo các nhà địa phương học thì những buổi chiều tà, thường có ráng chiều tím đỏ, thuyền chài rộn ràng Cửa Hội, từ ngoài biển xa nhìn vào, ánh mặt trời chiếu chếch xuống mặt nước sóng vỗ dập dờn, làm phản chiếu lên một dải cửa sông thuyền buồm, sóng nước màu rực hồng rất đẹp. Bởi thế, “Đan Nhai quy phàm” (buồm về cửa biển Đan Nhai) được chọn là một trong tám cảnh đẹp của vùng đất Nghi Xuân.

Cư ngụ trên một thế đất quý, Nghi Xuân tự hào có 8 cảnh đẹp nổi tiếng: Hồng Sơn liệt chướng (Núi Hồng dựng thành), Đan Nhai quy phàm (Buồm về Cửa Hội), Song ngư hý thủy (Đôi cá giỡn nước), Cô độc lâm lưu (Nghé lẻ lội rào), Giang Đình cổ độ (Bến cũ Giang Đình), Quần Mộc bình sa (Bãi cát bằng Quần Mộc), Uyên Trừng danh tự (Chùa đẹp Uyên Trừng), Hoa Phẩm thắng triền (Chợ đẹp Hoa Phẩm)… Nhưng rồi, trải sương gió thời gian, chiến tranh loạn lạc, những địa điểm đó dần bị lãng quên, bị vùi lấp, nhiều nơi chỉ còn lại trong tiềm thức.

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Hoàng hôn rơi trên sông Lam gợi cảm giác yên bình khi những con đò vạn chài của những ngư dân Nghi Xuân buông chèo ngơi nghỉ sau một ngày dài mệt nhọc. Ảnh: Khánh Thành

Chiều dần buông. Du thuyền Giang Đình cổ độ lúc này đã dập dìu du khách. Đêm nay, chúng tôi xuôi dòng sông Lam trong những làn điệu ca trù, dân ca ví giặm, lẩy Kiều, trò Kiều ...

Thuyền ra giữa dòng. Mọi ồn ã dường như lắng xuống. Bây giờ tôi mới nhận ra điều mà người bạn ở thành Vinh đã nói về nỗi lặng im đẹp đẽ khi hoàng hôn xuống trên sông và bóng tối lan dần. Tôi đứng đầu mũi thuyền nhìn lên mạn cầu Bến Thủy đón ánh hoàng hôn chín rực phía chân trời, một Nghi Xuân khác đã hiện ra trong bàng bạc khói chiều và sự yên lặng đến tĩnh tại như thể chúng tôi đang lạc vào một vùng mơ hồ liêu trai nào đó. Nhất là khi nhìn xa về phía núi Hồng Lĩnh chìm giữa những đám mây mờ, bất chợt nhận ra bóng mây bóng núi in hình trên nước như ảo ảnh. Bỗng một câu thơ được ngân lên: “Lam thủy, hồng sơn vô hạn thắng/ Bằng quân thu thập trợ thanh ngâm”.

Đó là câu thơ trong bài thơ Phúc thực đình của cụ Nguyễn Du. Hai câu thơ đó được hiểu nôm na rằng: Sông Lam, núi Hồng đẹp vô cùng khiến người ta tha hồ nhặt nhạnh đề tài để mà ngâm vịnh. Cụ Nguyễn thật quá tài tình, khi chỉ hai câu thơ đó đã nói lên được trọn vẹn vùng đất và con người Nghi Xuân vốn đầy trầm tích.

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Đến Nghi Xuân, du khách sẽ được đắm mình trong những điệu ca trù xưa cổ. Ảnh tư liệu của Đậu Hà

Ngược lại lịch sử huyện Nghi Xuân, năm 1469, khi vua Lê Thánh Tông định lại bản đồ đất nước, vùng đất này thuộc phủ Đức Quang (gồm cả Hương Sơn, Can Lộc, Đức Thọ, Thanh Chương, Nghi Lộc) được xem là “địa linh nhân kiệt” của Xứ Nghệ. Trong thời kì phong kiến, Nghi Xuân có 21 vị đỗ đại khoa (tiến sĩ) với những dòng họ nổi tiếng khoa bảng như: Nguyễn Tiên Điền, Ngụy Khắc, Trần, Phan, Uông, Đậu... và các làng giàu truyền thống văn hoá như: Tiên Điền, Uy Viễn, Cương Gián, Cổ Đạm, Tả Ao, Phan Xá...

Lịch sử 550 năm với bao thăng trầm của Nghi Xuân gắn với quá trình hình thành miền quê giàu truyền thống văn hóa, là một trong những cái nôi của người Việt cổ, vùng đất ba mặt sông - núi - biển này đã trở thành vị trí chiến lược quân sự không những của vùng Nghệ Tĩnh mà còn là cả nước.

Và cứ thế trải qua bao biến cố thăng trầm, Nghi Xuân vẫn luôn là mảnh đất rạng danh cho Hà Tĩnh. Lợi thế của Nghi Xuân nằm trong thế tam hợp châu tuần của núi, sông và biển đã tạo nên một vùng quê non nước hữu tình, có nhiều danh thắng và nhiều di tích lịch sử văn hoá (với trên 200 di tích văn hóa - lịch sử, đã có 83 di tích được cấp bằng di tích cấp tỉnh, cấp quốc gia, trong đó 1 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 8 di tích cấp quốc gia và 74 di tích cấp tỉnh). Đây là một vùng đất bất cứ ai khi đặt chân đến đều không khỏi ngạc nhiên và tò mò không hiểu vùng đất làm nên con người hay chính những con người nơi đây đã làm rạng danh cho vùng đất.

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du - Di tích Quốc gia đặc biệt. Ảnh Đậu Hà

Sự tương sinh đó đã sản sinh ra những danh nhân nổi tiếng như: Đại thi hào Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ hay những con người kì tài được dân gian đời đời truyền tụng như: Thánh sư địa lý Tả Ao, thợ khắc đá tài hoa Hà Thiềm… Tất cả đã để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử huyện Nghi Xuân bằng những sáng tạo văn hóa tinh thần và vật chất mà cho đến ngày nay, người dân nơi đây vẫn còn gìn giữ: một pho “Truyện Kiều”, một tiếng hát ả đào Cổ Đạm, một lễ hội cầu ngư Hội Thống… đã làm nên một Nghi Xuân đầy bản sắc. Bản sắc đó như mạch nguồn sâu lắng vẫn âm thầm chảy trong những thế hệ cư dân nơi đây.

Lặng nghĩ về truyền thống văn hóa của miền đất Nghi Xuân, tôi càng hiểu vì sao Đảng bộ Nghi Xuân đặt mục tiêu trở thành huyện NTM kiểu mẫu, điển hình về văn hóa trước năm 2025.

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Nghi Xuân phấn đấu trở thành huyện NTM kiểu mẫu, điển hình về văn hoá gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021 - 2025. Ảnh: Thành Nam

Tôi chợt nhớ lời chị Nguyễn Thị Cảnh - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Truyền thông Nghi Xuân: “Từ khi thực hiện phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, đến nay, huyện đã thành lập được hơn 160 CLB văn nghệ dân gian với nhiều loại hình phong phú như ca trù, dân ca ví, giặm, trò Kiều, sắc bùa… Hằng năm, huyện đều tổ chức các cuộc thi hát dân ca để từ đó phát hiện, bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu hát dân ca ví, giặm… Đó là cách làm nhằm gìn giữ và phát huy những tinh hoa, di sản văn hóa từ ngàn năm cha ông để lại mà chúng tôi đang nhân rộng”.

Tôi nghĩ, đây chính là nền tảng vững chắc cho những dự án phát triển du lịch trên đất Nghi Xuân sớm được triển khai.

Nghi Xuân trong miền nhớ...

Trò Kiều - một trong những nét sinh hoạt văn hóa dân gian đặc sắc đang được bảo tồn, phát huy ở Nghi Xuân. Ảnh Thiên Vỹ

Hôm nay, khi ngồi viết những dòng này, tôi đã mường tượng rất nhiều khung cảnh của Nghi Xuân ngày mới. Những gương mặt bạn bè hiện lên với những công việc bình dị, lặng thầm. Những con đường, những ngôi làng đang ngày một đổi thay, phát triển.

Một diện mạo mới của miền đất cổ đã và đang hình thành từ bàn tay, khối óc và tình yêu quê hương của con người nơi đây... Và tôi cũng nghe trong lòng mình dậy lên một tình cảm thiết tha với miền đất nhiều duyên nợ với tâm hồn tôi....

Chủ đề Đất và người Hà Tĩnh

Đọc thêm

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.
 Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Tháng 7 này trở nên đặc biệt hơn với nhiều gia đình liệt sỹ ở Hà Tĩnh khi phần mộ người thân được đưa về yên nghỉ nơi đất mẹ, khi tấm bằng “Tổ quốc ghi công” được trao tặng trang nghiêm, trọng thể.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Những ngày tháng Bảy, đất nước lại lặng mình trong những ký ức thiêng liêng về những năm tháng khói lửa. Trong dòng chảy lịch sử ấy, lực lượng TNXP Hà Tĩnh để lại nhiều dấu ấn hào hùng, góp phần viết nên bản hùng ca bất tử bằng sức trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng.
Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Về thôn Phú Quý, xã Đông Kinh, tỉnh Hà Tĩnh. Dạo bước trên những tuyến đường bê tông nhựa rộng rãi, không chỉ cảm nhận được sự bình yên, trù phú mà còn thấy rõ sức sống mới của miền quê trù phú, xanh tươi 
Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Bằng nhiều cách tiếp cận và truyền tải linh hoạt, ngành VH-TT&DL Hà Tĩnh đang nỗ lực làm mới công tác gia đình, để các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp tiếp tục được khơi dậy và lan tỏa trong cộng đồng.
Khi ví, giặm "chạy show"…

Khi ví, giặm "chạy show"…

Không còn đơn thuần xuất hiện trên sân khấu hội diễn tuyên truyền, dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh từng bước hiện diện trong các show diễn giải trí, chuyển hóa thành sản phẩm của công nghiệp văn hóa.
Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực như hiến đất mở đường, giúp đỡ người nghèo, tích cực trong các hoạt động của địa phương, anh Trương Quang Nghĩa, thôn Bắc Thượng, xã Thạch Đài (TP Hà Tĩnh) đã góp sức làm cho quê hương thay da đổi thịt.
Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Cây đa, bến nước, sân đình là biểu tượng của làng quê trong tâm thức bao thế hệ. Trong đó, đình làng là nơi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi làng quê, đang cần được khôi phục và phát huy.
Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.