Vừa dùng máy tính vừa vuốt điện thoại có thể khiến người trẻ suy giảm trí nhớ?

Ngày nay, các loại sản phẩm điện tử đa dạng đã tạo ra rất nhiều tiện ích cho chúng ta. Miễn là có Wi-Fi và đủ nguồn điện, chúng ta có thể sử dụng các thiết bị này để nhận và gửi nhiều thông tin khác nhau, bao gồm video, âm thanh, văn bản, bất cứ lúc nào và ở bất kỳ đâu. Nhưng bởi vì chúng ta không thể bỏ qua những thông tin thú vị và hữu ích này, lối sống đa nhiệm đã dần trở thành tiêu chuẩn của hầu hết những người trẻ tuổi như xem TV và dùng máy tính, xem iPad trong khi sử dụng điện thoại di động…

Một số cuộc khảo sát cho thấy, thanh thiếu niên dành ít nhất 11 giờ mỗi ngày cho các sản phẩm điện tử và gần 29% trong số họ ở trạng thái đa tác vụ, tức là sử dụng hai hoặc nhiều sản phẩm điện tử cùng một lúc. Nhưng đối với bộ não tiếp nhận và xử lý thông tin này, đây liệu có phải là một mối nguy hiểm?

Câu trả lời có thể thiên về phần sau. Vào năm 2014, một nghiên cứu được công bố trên PLoS One cho thấy việc vận hành nhiều sản phẩm điện tử cùng một lúc (còn được gọi là đa nhiệm Media) có thể có tác động tiêu cực đến cảm xúc xã hội và nhận thức của con người. Trong trường hợp đa nhiệm, nhiều vùng của não sẽ thực hiện các chức năng khác nhau.

Ngoài việc ảnh hưởng đến cấu trúc của não, đa nhiệm Media cũng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ. Báo cáo công bố bởi giáo sư Anthony D. Wagner (Đại học Stanford) vào năm 2015 nhận định, cách tiếp cận đa tác vụ này sẽ ảnh hưởng đến trí nhớ làm việc của não người, và thậm chí cả trí nhớ dài hạn.

Bộ não đa nhiệm

Nhóm nghiên cứu của trường Đại học Stanford rất quan tâm đến việc tại sao một số người có thể nhớ một số điều tốt hơn, còn một số người thì không. Họ cho rằng hành vi đa nhiệm Media có thể là một trong những yếu tố ảnh hưởng. Trong nghiên cứu, trước tiên, họ yêu cầu 80 người tham gia trẻ tuổi (18-26 tuổi, với độ tuổi trung bình là 21,7 tuổi) xem một bộ hình ảnh trên màn hình, và đánh giá kích thước của các đối tượng trong hình ảnh và cảm nhận (xem nó có dễ chịu không).

Sau khoảng cách 10 phút, những người tham gia được yêu cầu xem một bộ bình hoa có hình ảnh cũ và mới. Trong quá trình thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã đo điện não đồ và đường kính đồng tử của những người tham gia để xác định xem liệu họ có tập trung chú ý hay không.

Kết quả thí nghiệm cho thấy đường kính đồng tử của một số người tham gia sẽ nhỏ lại, đồng thời sóng alpha trong não (dao động đồng bộ 8Hz-12Hz trong tín hiệu điện não đồ) sẽ tăng lên. Đây là biểu hiện của sự thiếu chú ý. Những tín hiệu này cũng thường Điều đó cũng có nghĩa là não đang ở trạng thái không hoạt động suy nghĩ.

Sau đó, các nhà nghiên cứu đã tiến hành một bảng câu hỏi cho những người tham gia, bao gồm mức độ tập trung hàng ngày, phân kỳ suy nghĩ và đa nhiệm Media. Họ phát hiện ra rằng những người tham gia có hành vi đa nhiệm Media thực hiện kém hơn trong bài kiểm tra trên, và trí nhớ làm việc cũng như khả năng ghi nhớ từng đợt của họ sẽ bị giảm.

Các nhà nghiên cứu tin rằng sự chú ý bền vững là rất quan trọng trước khi não bộ sẵn sàng mã hóa các tín hiệu thần kinh và ký ức. Sau đó, não bộ sẽ tăng cường mã hóa các tín hiệu thần kinh liên quan thông qua quá trình bẻ khóa thông tin, chẳng hạn như đánh giá các thuộc tính và tính mới của thông tin, đồng thời nhận ra bộ nhớ hoạt động của thông tin này.

Tuy nhiên, trong trường hợp làm việc đa nhiệm, mắt người cần chuyển đổi qua lại giữa các màn hình khác nhau, sự chú ý của não người sẽ ở trạng thái mất tập trung, và khả năng mã hóa tín hiệu thần kinh và khả năng ghi nhớ sẽ bị suy yếu, dẫn đến việc chúng ta sẽ quên hành vi của chính mình. Ngoài ra, khi mức độ chú ý duy trì của con người khác nhau, khả năng hình thành trí nhớ hoạt động của não cũng sẽ khác, và tác động này sẽ kéo dài đến trí nhớ dài hạn của não người.

Mất tập trung

Kết luận này cũng đã được xác minh trong các nghiên cứu khác. Một báo cáo được công bố vào năm 2016 đã nghiên cứu hoạt động não của 149 người tham gia (bao gồm cả thanh thiếu niên và người lớn, 13-24 tuổi) khi nghe các bài phát biểu và đọc. Kết quả cho thấy, cách tiếp cận đa nhiệm này không chỉ làm trầm trọng thêm hoạt động thần kinh ở vùng não trước của não người tham gia mà còn làm xấu đi hiệu ứng ghi nhớ.

Điều gì khiến bạn dễ mất tập trung hơn? Một số nhà nghiên cứu suy đoán rằng một số tế bào thần kinh nhất định trong não sẽ có sự cân bằng giữa “thăm dò” (nội dung mới) và “khai thác” (nội dung liên quan đến mục tiêu bộ nhớ). Tuy nhiên, trong trạng thái đa nhiệm Media, khi thông tin được tiếp xúc tăng lên và phạm vi thông tin mà con người tiếp xúc với thị giác mở rộng, bộ não dường như nghiêng về trạng thái “khám phá” hơn là ghi nhớ và đặt mục tiêu.

Mặc dù cho đến nay bộ não con người đã trải qua một thời gian dài nhưng cách thức bộ não xử lý thông tin có thể không có nhiều thay đổi. Một số nhà khoa học nói rằng não có thể bị tổn thương lâu dài khi đối mặt với tình trạng tràn ngập thông tin như thủy triều. Và một số biện pháp can thiệp và rèn luyện trí nhớ có thể giúp mọi người tập trung tốt hơn.