Đánh bắt trên biển dễ gặp nguy hiểm khi gặp dông lốc. Ảnh Đặng Phương
Ông Nguyễn Văn Bỉnh, 69 tuổi, ngư dân ở thôn Liên Thành (Cẩm Nhượng, Cẩm Xuyên) kể: "Người đi biển trong làng tôi, ai cũng từng được nghe cụ Nguyễn Bá Thìn (ngư dân 101 tuổi, vừa mất giữa tháng 9/2020) kể lại câu chuyện cụ ấy được ngài cứu nạn như thế nào. Đó là thời gian cách đây khoảng 50 năm, đêm đó cụ Thìn đi biển cùng hội bạn 4 người.
Khi thuyền của cụ đi xa bờ khoảng 14 hải lý thì trời bỗng nổi dông gió, tối đen mù mịt, sóng cuộn cao như mái nhà. Nhiều người không biết làm thế nào để “tháo dông” (cách gọi của ngư dân về việc lái thuyền thoát khỏi dông tố). Cụ Thìn cố gắng bình tĩnh lòng thành nhìn lên trời khấn cầu đức ngư Ông. Một lát sau, bất chợt thuyền như được ai nâng lên lướt chạy về phía bờ... Đến gần sáng thì cụ Thìn và 4 bạn thấy thuyền mình đã vào đến hòn Bấc...".
Ông Nguyễn Văn Bỉnh - người trông coi miếu Ngư Ông (Cẩm Nhượng, Cẩm Xuyên).
Được biết, bản thân ông Nguyễn Văn Bỉnh trong cuộc đời gần 30 năm đi biển cũng vài lần gặp dông lốc và đã thoát nạn. Ông cho biết, bản thân không chứng kiến rõ ràng việc được ngài hộ thuyền nhưng sau khi cầu nguyện thì thấy tinh thần sáng suốt hơn nên đã cùng bạn lái được thuyền vào bờ an toàn.
Hòn Bấc phía trước miếu đức ngư Ông, nơi trú ẩn tàu thuyền của ngư dân Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên)
Chị Nguyễn Thị Sơn, 33 tuổi, con dâu ông Bỉnh là người đã trực tiếp chứng kiến sự “mầu nhiệm” trong việc cầu và được cá Ông hộ thuyền. Chị Sơn kể: “Đó là một đêm mùa hè cách đây 11 năm, lúc ấy tôi vẫn chưa lấy chồng. Tôi ra khơi cùng bố mẹ và vợ chồng người cậu để đánh cá. Khi thuyền của chúng tôi xa bờ khoảng 12 hải lý thì gặp dông tố. Thuyền của chúng tôi bị cuốn vào lốc xoáy giữa biển đêm sóng to mù mịt.
Trong khi bố và cậu tôi xoay xở chống chọi thì 3 người phụ nữ trên thuyền chỉ biết kêu gào cầu khẩn đức ngư Ông... Chúng tôi ai cũng chắc là mình sẽ chết nhưng rồi không hiểu sao khi giông lốc tan đi, trời hửng sáng, thuyền của chúng tôi đã vào được gần bờ. Sau đó về nhà bố tôi kể lại là mỗi lần thuyền bị sóng hất lên như có ai đỡ phía dưới. Chúng tôi tin đó là ngài đã hộ chúng tôi”.
Ông Nguyễn Văn Bỉnh tình nguyện công quả ở miếu Ngư Ông.
Được biết, 5 năm nay, ông Nguyễn Văn Bỉnh đã tình nguyện làm người trông coi miếu Ngư Ông của xã Cẩm Nhượng. Ông cho biết, tuy bây giờ ông không ra khơi nữa nhưng con trai đầu của ông cũng đang đi biển ở Đài Loan, 5 anh em của ông đã chuyển vào Long Hải (Bà Rịa - Vũng Tàu) cũng làm nghề biển nên ông làm công quả tại miếu để mong ngài phù hộ cho người thân.
Không chỉ ở Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên), ngư dân ở nhiều địa phương khác cũng chứng kiến việc được cá voi hộ thuyền thoát khỏi nguy hiểm.
“Tôi đã một lần được cá Ông hộ thuyền cứu mạng” - ngư dân Cao Trọng Tình (Kỳ Xuân, Kỳ Anh) cho hay
Ông Cao Trọng Tình, 60 tuổi, ngư dân thôn Lê Lợi (Kỳ Xuân, Kỳ Anh) cho biết: “Tôi đã một lần được cá Ông hộ thuyền “tháo dông”. Giờ phút thoát khỏi tử thần ấy khiến tôi không thể nào quên được. Đó là đêm mồng 1/5/2015, đúng vào ngày Quốc tế Lao động.
Hôm đó, tôi cùng 2 người bạn thuyền ra khơi. Chúng tôi đã ra xa bờ tận 17 hải lý để đánh bắt. Vừa ổn định thuyền chuẩn bị giăng lưới thì dông tố ập đến, mây mù đen đặc, gió to, mưa lớn, sóng như mái nhà đổ ập vào thuyền, sợ hãi không biết thế nào để tả. Tôi cố gắng bình tĩnh để chèo lái nhưng 2 người đi cùng chỉ biết ôm lấy mạn thuyền. Tôi quyết định “tháo dông” nhưng không còn phân định được phương hướng.
Lúc đó, tôi chỉ biết cầu nguyện đức ngư Ông, rồi tôi chợt nhìn thấy có cái gì đó lướt lướt phía trước thuyền, tôi nhằm hướng đó lái thuyền theo. Gần sáng thì nhìn thấy bờ, dông gió cũng hết, tôi mới tin mình sống sót. Hôm sau, 2 bạn thuyền kể lại đã nhìn thấy 2 - 3 ngài hộ bên thuyền chúng tôi".
Xác cá voi dạt vào biển Cương Gián (Nghi Xuân) hồi tháng 2/2020, được người dân chôn cất. Ảnh: Ngọc Loan
Cũng theo ông Tình, ngư dân khi nhìn thấy cá Ông hộ thuyền thì đều im lặng và cầu nguyện, họ sợ nói ra sẽ mất linh thiêng, các ngài không hộ thuyền nữa. Vì vậy, những chuyện đó về sau mới được mọi người kể lại với nhau.
Đền Cá Ông - di tích văn hóa cấp tỉnh ở thôn Yên Ngư (Xuân Yên, Nghi Xuân).
Theo các nhà khoa học thì việc cá voi hộ thuyền lúc dông tố trên biển là có căn cứ. Họ lý giải đó là lúc loài cá này gặp sóng lớn tìm đến các tàu thuyền ẩn nấp. Còn đối với ngư dân nhiều vùng miền thì đây là loài cá có ơn nghĩa hộ mạng cho mình những lúc nguy hiểm giữa biển khơi. Vì thế, mỗi khi có cá Ông “lụy bờ”, ngư dân Hà Tĩnh thường thương cảm và bày tỏ lòng thành kính bằng cách chôn cất bằng nghi lễ tôn kính.
Đó cũng là nét đẹp trong truyền thống văn hóa “đền ơn, đáp nghĩa” của ngư dân Hà Tĩnh nói riêng và người Việt nói chung.