Hút thuốc lá không chỉ làm tổn hại trực tiếp đến sức khỏe người hút mà còn đe dọa cả những người xung quanh. Khói thuốc chứa tới hơn 7.000 hóa chất, trong đó hàng trăm chất độc hại và ít nhất 70 chất gây ung thư. Người hút thuốc có nguy cơ cao mắc ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh tim mạch, đột quỵ; người hít phải khói thuốc thụ động cũng không thoát khỏi vòng nguy hiểm. Nguy hại hơn, thuốc lá điện tử vốn được nhiều bạn trẻ ưa chuộng cũng gây ảnh hưởng nặng nề đến phổi và hệ tim mạch.

Tại kỳ họp lần thứ 78, Đại hội đồng Y tế Thế giới (WHA) đã thông qua nghị quyết lịch sử về sức khỏe phổi và sức khỏe thận. Đây là dấu mốc quan trọng, khẳng định ưu tiên toàn cầu đối với phòng, chống các bệnh không lây nhiễm liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá, ô nhiễm môi trường và lối sống thiếu lành mạnh.
Tại Việt Nam, ung thư phổi là nguyên nhân tử vong do ung thư đứng thứ hai, với khoảng 25.000 ca mới mỗi năm, song có tới 75% phát hiện muộn, khiến tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ còn dưới 15%. COPD ảnh hưởng tới 4,2% dân số trên 40 tuổi – mức cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương; hen phế quản chiếm 4,1%, nhưng chưa đến 40% bệnh nhân kiểm soát tốt bệnh. Cả nước có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, song 90% không biết tình trạng của mình cho đến khi bệnh ở giai đoạn muộn.

Riêng tại Hà Tĩnh, tình trạng bệnh nhân gia tăng do hút thuốc lá cũng đáng lo ngại. Bác sỹ Nguyễn Đức Quảng - Giám đốc Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh cho biết: “Mỗi năm, đơn vị tiếp nhận hơn 2.000 lượt khám liên quan đến COPD. Trong số khoảng 300 bệnh nhân đang theo dõi định kỳ, có tới hơn 90% liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá hoặc thuốc lào. Đây là minh chứng rõ ràng về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng. Không ít bệnh nhân nhập viện cấp cứu do bệnh trở nặng vì không tuân thủ điều trị, hoặc tiếp tục duy trì thói quen hút thuốc”.
Cùng với đó, bệnh thận mạn tại Hà Tĩnh cũng đang có xu hướng trẻ hóa. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh, trung bình mỗi ngày có 30-40 bệnh nhân suy thận phải điều trị, trong đó gần 40% dưới 40 tuổi. Nhiều bệnh nhân chỉ mới 17–20 tuổi đã phải chạy thận nhân tạo, để lại gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội.

Trước thực trạng này, việc chủ động triển khai các khuyến nghị từ nghị quyết WHA là hết sức cần thiết: sàng lọc sớm COPD và bệnh thận mạn ngay từ y tế cơ sở; tăng cường cai nghiện thuốc lá, thuốc lào; mở rộng phục hồi chức năng hô hấp; nâng cao nhận thức cộng đồng, nhất là giới trẻ. Song song với đó là lồng ghép các nội dung phòng, chống bệnh phổi và thận vào các chương trình y tế quốc gia, bảo đảm nguồn lực lâu dài cho công tác phòng bệnh và điều trị.
Thuốc lá chính là “kẻ gieo rắc” bệnh tật, hủy hoại sức khỏe lá phổi và thận của hàng nghìn người dân. Kiểm soát sớm, ngăn ngừa hiệu quả mới là “chìa khóa vàng” giúp giảm gánh nặng y tế, bảo vệ chất lượng sống cho cộng đồng hôm nay và mai sau.