Theo thông tin từ Sở KH&ĐT, thực hiện văn bản yêu cầu của Bộ KH&ĐT, Hà Tĩnh đã báo cáo Bộ KH&ĐT về xử lý khó khăn, vướng mắc đã tồn tại nhiều năm của các dự án trọng điểm không hiệu quả, chậm tiến độ. Trước đó, ngày 3/10/2023, Bộ KH&ĐT gửi UBND tỉnh văn bản số 8176/BKHĐT-PTHTĐT về việc xử lý khó khăn, vướng mắc đã tồn tại nhiều năm của các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm không hiệu quả, chậm tiến độ.
Công trường bóc đất tầng phủ mỏ sắt Thạch Khê (tháng 9/2010).
Tiếp nhận văn bản của Bộ KH&ĐT, UBND tỉnh đã giao Sở KH&ĐT chủ trì, phối hợp các cơ quan, đơn vị liên quan rà soát, tổng hợp báo cáo các dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm không hiệu quả, chậm tiến độ.
Theo một lãnh đạo huyện Thạch Hà: Thực hiện văn bản của UBND tỉnh, huyện đã giao các phòng, ngành liên quan đánh giá cụ thể, phân tích các số liệu và đã báo cáo Sở KH&ĐT. Trong báo cáo, huyện đề nghị dừng Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê do không hiệu quả, chậm tiến độ và ảnh hưởng nhiều vấn đề về kinh tế - xã hội. Song song với đó, thời gian qua, huyện cũng đã nghiên cứu nhiều nội dung để đề xuất đầu tư các công trình hạ tầng và thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với các xã vùng khai thác mỏ do tác động ở đây đã quá lớn.
Đời sống người dân vùng khai thác dự án mỏ sắt Thạch Khê đang bị tác động nghiêm trọng.
Trên cơ sở rà soát của huyện Thạch Hà và ý kiến của các sở, ngành liên quan, Sở KH&ĐT báo cáo UBND tỉnh, Bộ KH&ĐT. Báo cáo nêu rõ các vấn đề quan trọng liên quan đến Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê.
Dự án này do Công ty Cổ phần sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư. Dự án nằm trên địa phận 5 xã thuộc huyện Thạch Hà (Thạch Hải, Thạch Khê, Đỉnh Bàn, Thạch Trị và Thạch Lạc). Trữ lượng, tài nguyên mỏ là 554 triệu tấn. Tổng mức đầu tư sau điều chỉnh: 14.517,2 tỷ đồng. Tổng diện tích sử dụng đất: 4.821ha, gồm 3.898ha trong đất liền và 923ha lấn biển. Diện tích TIC đã ký hợp đồng thuê đất là 552ha.
Trong diện tích rộng lớn của vùng mỏ, không khó để bắt gặp những ngôi nhà thiếu an toàn do một thời kỳ dài không được sửa chữa, xây mới.
Tháng 12/2008, TIC đã thực hiện bóc đất thử nghiệm công nghệ với khối lượng 1,5 triệu m3 và định hướng công nghệ thi công. Tháng 03/2009, TIC tiếp tục bóc đất tầng phủ đến độ sâu -34m, với khối lượng tính đến tháng 7/2011 là 12,7 triệu m3 , thu hồi được 3 nghìn tấn quặng sắt.
TIC cũng đã phối hợp với UBND tỉnh Hà Tĩnh xây dựng khu tái định cư, nghĩa trang, một số công trình hạ tầng liên vùng, giải phóng mặt bằng, xây dựng một số công trình (nhà ở, nhà xưởng, cung cấp điện, thoát nước, bảo vệ môi trường, rà phá bom mìn), mua sắm một số thiết bị, điều tra khảo sát bổ sung tài liệu địa chất mỏ.
Tuy nhiên, từ tháng 8/2011 đến nay, dự án dừng triển khai thực hiện.
Nhiều tuyến đường dân sinh trong khu vực quy hoạch khai thác mỏ sắt Thạch Khê chưa được đầu tư.
Một lãnh đạo Sở KH&ĐT cho hay: Trên cơ sở đánh giá cụ thể, Hà Tĩnh nhận thấy việc triển khai Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê rất chậm và đã dừng thực hiện kéo dài 12 năm với khối lượng và kết quả đạt được không đáng kể. Cùng đó, quá trình thực hiện dự án đã phát sinh nhiều vấn đề ảnh hưởng đến đời sống người dân như: đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư... chưa được giải quyết, phát sinh nhiều khó khăn về phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Theo báo cáo gửi Bộ KH&ĐT, nhiều vấn đề liên quan dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê được phân tích khá cụ thể. Theo đó, dự án đã có những bất cập về trình tự, thủ tục đầu tư, xây dựng, khai thác mỏ; mức độ nghiên cứu điều kiện về địa chất thuỷ văn, địa chất công trình; công nghệ khai thác, công nghệ chế biến chưa phù hợp với đặc thù địa chất mỏ, chưa đảm bảo độ tin cậy, thiếu tính khả thi. Dự án tiềm ẩn nhiều rủi ro, mất an toàn và sự cố môi trường có thể xảy ra trong quá trình thực hiện.
Cùng với hệ thống giao thông thiếu đồng bộ, nhiều khu vực vùng mỏ chưa được đầu tư hệ thống thủy lợi (Ảnh chụp tại xã Đỉnh Bàn).
Cùng đó, các vấn đề khác của dự án cũng được nêu với nhiều khó khăn, vướng mắc như: phương thức vận chuyển quặng khó khả thi, hiệu quả thấp, ảnh hưởng lớn đến hệ thống hạ tầng giao thông của tỉnh; thị trường tiêu thụ quặng sắt chưa chắc chắn; quá trình thực hiện dự án đã để lại nhiều hệ lụy. Đặc biệt, nếu thực hiện, dự án sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hàng chục nghìn lao động vùng mỏ và lân cận liên quan đến vấn đề mất việc, thu nhập, ảnh hưởng tới kinh tế - xã hội của các địa phương.
Việc chấm dứt dự án sẽ đảm bảo được vấn đề môi trường, nhất là môi trường dọc dải ven biển miền Trung; sẽ không đặt ra các vấn đề rủi ro, hệ lụy về môi trường, thảm họa thiên tai có thể đe dọa nghiêm trọng đến đời sống, môi trường đầu tư, môi trường biển; bảo vệ nguồn tài nguyên đến khi đủ điều kiện khai thác hiệu quả; góp phần thực hiện chủ trương, định hướng phát triển xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả giao dịch hành chính xã Đỉnh Bàn xuống cấp.
Trên cơ sở đánh giá toàn diện, khách quan, cân nhắc nhiều mặt cả về trước mắt và lâu dài, Hà Tĩnh kính đề nghị Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương sớm xem xét chấm dứt Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê để khắc phục các ảnh hưởng, hệ lụy để lại sau 12 năm tạm dừng triển khai dự án.
Đây cũng là điều kiện quan trọng để Hà Tĩnh có điều kiện sử dụng, phát huy hiệu quả thế mạnh về phát triển kinh tế biển, du lịch biển; đồng thời, có phương án bảo vệ nguồn tài nguyên của đất nước đến khi đủ điều kiện về khoa học, công nghệ, nguồn lực để khai thác một cách an toàn và đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội - môi trường, thực hiện đúng chủ trương phát triển bền vững theo Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/02/2022 của Bộ Chính trị.
Bãi biển Thạch Hải sẽ là địa chỉ nổi bật thu hút du khách gần xa nếu dừng khai thác mỏ sắt Thạch Khê (Ảnh Đình Nhất).
Cùng với báo cáo trên, mới đây, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, tại phiên thảo luận tổ sáng 24/10, đồng chí Hoàng Trung Dũng - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh và các thành viên đoàn tiếp tục đề nghị Chính phủ sớm trình phương án về Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê theo hướng dừng khai thác.
Các đại biểu tham dự cuộc họp bàn, thống nhất đề xuất các nội dung hỗ trợ các xã trong vùng quy hoạch dự án mỏ sắt Thạch Khê.
Ở một diễn biến khác, trước tác động về dự án trọng điểm này tới các xã vùng khai thác mỏ, chiều ngày 25/10, UBND huyện Thạch Hà tổ chức cuộc làm việc để xin ý kiến liên quan đến đề xuất đầu tư các công trình hạ tầng và thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với các xã nằm trong vùng quy hoạch dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê. Đây là việc làm cần thiết để giải quyết các khó khăn trước mắt, trong khi Trung ương chưa có câu trả lời về dự án trọng điểm này.
Phóng sự của VTV1 về Dự án khai thác và tuyển quặng sắt Thạch Khê.
Người dân Hà Tĩnh sống “mòn mỏi” bên mỏ sắt Thạch KhêThiếu nước sinh hoạt, đất đai bạc màu, không được cấp đất ở, không được tách thửa để “an cư lạc nghiệp”... hàng nghìn hộ dân tại huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đang phải sống trong cảnh “đi không được, ở không xong” trong suốt hàng chục năm qua.
